• Ср. Фев 12th, 2025

Дунё ўзбеклари

Журналист Исмат Хушевнинг мустақил интернет-газетаси

Абдулла Орипов: “Мени олиб кетинг, Ўзбекистонга!» (Биринчи китоб, 7-боб)

Июн 9, 2017
 


Исмат Хушев, Канада.
UzbekDunyo@hotmail.com
(Подшо эркасининг саргузаштлари)
Биринчи китоб. 7-боб.
Умри – сaбoқ, дaрслигигa гумoн йўқ,
Мубoҳaсa, бaҳслигигa гумoн йўқ.
Тaрихий шaхс эмaсдир-у вa лекин,
Исмaтжoннинг шaхслигигa гумoн йўқ.
(Mуҳаммад РAҲМOН)
350
Суратда: Москва Давлат университети, журналистика факультети студенти Исмат Хушев Ўзбекистон Ленин комсомоли мукофоти лауреати, СССР Ёзувчиларининг 7-съезди делегати Абдулла Орипов билан Москванинг Кремлга туташ Қизил майдонида, 1981 йил.
АБДУЛЛА ОРИПОВ: “МЕНИ ОЛИБ КЕТИНГ ЎЗБЕКИСТОНГА!”

(ёки касалхонадан ёзилган хатлар)
Мен эсдаликларимнинг бошида ҳавас билан эслаб ўтган домламиз профессор Лазиз Қаюмовнинг “Меридианлардаги учрашувлар” номли хотиралар тўпламидан ташқари совет даврининг ўзбек адабиётидаги энг йирик сиймоси Ҳамза Ҳакимзода Ниёзий тўғрисида ёзилган уч жилдлик китоби ҳам бор эди.
Шу асарда ўқиганим шоир Ҳамзанинг қачон, кайси йўналишда поездга чиққани, олган йўл чиптасининг рақами, Охунбобоевга ёзган кичик “записка” лари, фортопьяно сўраб қилган илтимослари, қўйингки, парча-пурча қоғозлардаги барча “ижоди” ҳам батафсил келтирилганди.
Ўшанда бунинг адабиётга, ижодга нима алоқаси бор экан деб ҳайрон бўлгандим. Энди билсам, жуда ҳам бор экан-да!
Мана, мен ҳам ўзим гувоҳ бўлган, миллатимизнинг бетимсол даҳо шоири Абдулла Орипов ҳаёт-мамоти билан боғлиқ туркум “ҳужжатлар” – бемор шоир “записка”ларини сақлаб қўйган эканман.
Мўҳтарам ўқувчиларимиз (хусусан, адабиётшунос олимлар, тарихчи ва тадқиқотчилар) ни бу ёзишмалар бефарқ қолдирмайди деб умид қиламан…
КОМАНДИРОВКА ГУВОҲНОМАСИ
Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси
1981-йил, 18-июнь № 124 Тошкент шаҳри
Берилди ўртоқ Орипов Абдулла Ориповичга
Гувоҳнома берган ташкилотнинг номи: Ўзбекистон ССР Ёзувчилар уюшмаси.
Москва шаҳрига командировкага жўнатилди
Командировка муддати “10” кун: 1981- йил, 27- июндан 6- июлгача.
Асос: 1981- йил, 18- июнь кунги № 119 БУЙРУҚ
Ташкилот раҳбарининг имзоси: С.Азимов. Муҳр.
140
Москва Давлат университети студенти Исмат Хушев (ўнгда) Абдулла Орипов билан Москвада, 1981 йил.
ИШОНЧ ҚОҒОЗИ
Мен, фуқаро Абдулла Орипов, 1981- йилнинг 5- июль куни Москва- Тошкент йўналиши бўйича учадиган № 665-рейсга олган чиптанинг пулини И.Хушев қайтариб олишига ишонч билдираман. Чунки мен ҳозирги вақтда касалхонадаман.
А.Орипов (имзо). 1981-йил, 6-июль.
* * *
Абдулла ака!
Бугун эрталаб Cизнинг олдингиздан чиқиб, Ёзувчилар союзига бордим. Сарвар Олимжонович мен билан Сиз ҳақингизда анчагина cуҳбатлашдилар. Касалхона раҳбарларининг телефонларини суриштириб, ёзиб олдилар. Менга: “Ҳар куни аҳволини билдириб тур!”, деб уй телефонларини ҳам бердилар.
Уч-тўрт кун Москвада бўлар эканлар. Уйга телефон қилдим. Абдулла акам толиқиб, дармонсизланиб, мазалари бир оз қочгани учун Ёзувчилар союзига қарашли стационарда даволаняптилар деб уларни тинчлантирдим. Сизга салом айтишди. Шоира ва янгам билан гаплашдим. Илҳомжон яхши экан.
Эрталаб
cоатингизни бериб кетган эдим. Олдингизми? Мана, бритва билан айтган китобингизни олиб келдим. Яна нималар керак?
Ўзингизнинг соғлигингиз қалай? Кечқурун Сарвар акага телефон қилишим керак. Сизнинг у кишига гапингиз йўқми? Сиз ётган клиника раҳбарини аниқладим: профеееор Алек
cей Петрович Голиков экан. Телефониии ҳам билиб, ҳаммасини Сарвар акага ёзиб берганман. У киши телефон қилган бўлишлари керак. Сиз фақат осойишта бўлинг. Ўйламанг. Ҳаммаси яхши бўлади!
Укангиз Исмат. 1981-йил, 6-июль, кеч соат 18.00
R.S. Дастрўмол керакми, йўқми?
216-02-59 – ётоқ. 332-321 хона.
 %d0%b8%d1%81%d0%bc%d0%b0%d1%82-%d0%bc%d0%be%d1%81%d0%ba%d0%b2%d0%b0%d0%b4%d0%b0-1
* * *
И
cматжон!
Сарвар акага мендан салом ва раҳмат айтгин. Соғлигим жуда ҳам яхши. Эртага келгин, жавоб сўраб кўраман. Тошкентда, зарур бўлса, даволанишни давом эттирамиз. Сарвар акага ҳам шундай деб айт!
Соғлигим жуда яхши – уйга кетгим келяпти.
Соатни олдим. Бритвани ҳ
aм.
Ҳужжатларга, юкларга эҳтиёт бўл.
Paҳмат!
R.S. Самарқанд, Маccив Суғдиёна, 25-уй, 26-кв. Амирқулов Бобоқул. Тел: 6-69-54, иши – 4-15-94. Ресторан – “Внуково” 24-25. Наташа 436-25-80
* * *
Қадрли Абдулла ака!
Уйга учиб кетолмадим деб, бекорга ранжиб юрманг. Агар
cамолётга чиққанингизда, Худо биларди нима бўлишини! Мен врачлар билан яхшилаб гаплашдим. Ётган жойингиз анча обрўли ва жиддий касалхоналардан бири экан.
Ҳеч нарсадан хавотир олманг. Керак бўлса, Худосини ҳам оёққа турғизаман! Лекин Сиз яқин кунларда албатта соғайиб чиқасиз. Кўп нарсаларни ўйлаб, ўзингизни қийнаб ётманг. Мен шу ердаман!
Абдулла ака, врачларнинг гапига қараганда, бир неча кун даволанишингизга тўғри келар экан. Мен практикамни шу ерга олиб, Москвада қоламан. Эртадан кечгача ёнингизда бўламан. Сизни ёлғиз қўймайман.
Лекин энди менга маслаҳат беринг: мен нима қилай? Кимларга қандай хабар етказай?
Бир-икки кундан кейин Ўзбекистонга бориб, совғаларни қизларингизга топшириб, уларни тинчлантириб келайми? Ё шарт эмасми? Ҳам уйимга ўтиб, отамнинг машинасида Косонга бориб, отангизни ҳам кўриб қайтардим. Лекин фақат Сиз истасангиз, албатта. Истамасангиз, ҳеч қаёққа кетмайман.
Бир неча кун бизни учраштиришмас экан. Шунинг учун ҳамма гапларингизни менга бафуржа ёзинг. Нима десангиз, шуни қиламан.
Сизга – бу ерга нималар олиб келай? Шуларни ҳам ёзинг.
Тошкентдаги – хабар қилишим лозим бўлган кишиларнинг адресларини ҳам. Яна, улар хавотир олиб юришмасин. Самарқанддаги акангизнинг ҳам адресини билмайман.
Руҳан эзилиб, ўзингизни қийнаб,
cоғлигингизга зарар қилманг!
Уч-тўрт кунга бориб кел десангиз, бораман. Бўлмаса, бормайман!
Жавобини кутиб, укангиз Исмат.
R.S. Соат, бритвалар керакми?

%d0%b8%d1%81%d0%bc%d0%b0%d1%82-%d0%bc%d0%be%d1%81%d0%ba%d0%b2%d0%b0%d0%b4%d0%b0

* * *
Исмат!
Ҳозир кетмай тур! Соқол машинкамни келтир. Капутикян (1) китобини ҳам. Билетни қайта топшир.
Хабар олиб тур! Юкларга эҳтиёт бўл! Рухсат олсак, дарров кетамиз.
Ул-бул нарса олиб кел. Уйга телефон қил: 32-29-91. Ваҳима қилма!
* * *

Абдулла ака!
1. Бўпти, мен кетмайман. Шу ерда бўламан. Бугун Союзда, соат 9.30-10.00 ларда Сарвар Олимжонович билан учрашаман. Кеча мени
cуриштирибдилар. Сиздан жуда хавотирдалар: “Абдуллани даволайдиган бошлиқларнинг телефонларини билcин!” дебдилар.
2. “У-бу нар
cа олиб кел” дебcиз. Нималар олиб келай? Ҳозир уйга телефон қиламан. Уларни тинчлантираман.
3. Соатингизни олиб келганман. Ола
cизми, йўқми?
4. Юклардан хавотир олманг!
5. Билетнинг пулини қайтариб олиш учун “доверенно
cть” ёзинг.
Салом билан И
cмат.
___________________
1. Ўша пайтларда Абдулла ака арман шоираси Сильва Капутикяннинг туркум шеърларини ўзбек тилига таржима қилаётган эди.
2. Машинкада ёзилган бу хатларимнинг ўзимда сақланиб қолганига
cабаб шуки, Абдулла Орипов уларнинг орқасига жавоб ёзиб чиқарган эди.

%d0%b8%d1%81%d0%bc%d0%b0%d1%82-%d0%b0-%d0%be-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd-%d1%8f%d0%bd%d0%b0

* * *
Исмат!
Юклар, ҳужжатлар қаёқда?
Наҳотки, ҳаётим шу қад
ap хорликда тамом бўлса?!
Булар менга шу кунларда жавоб берадиганган ўхшамайди.
Жавоб ёз!
Тошкентга телефон қилсанг, ўз адресингни уларга айт. Бирортаси кел
cа, cарcон бўлиб юрмасин. Юкларни эҳтиёт қил, ҳужжатлар қани?
Мен бу аҳволдан кўра, ўзимни ўзим ҳалок этаман. Минг лаънат бу ҳаётга!
* * *

Уйдагиларга хабар қилсанг, тайин адресингни уларга айт. Азаматми, бирорта
cи келар. Кейин у мени олиб кетади. Уч-тўрт сўм пул ҳам ола келар. Тошкентга телефон қилсанг, шуни айт. Диагнозни айтма! Келишса, кутиб олиб, бу ёққа бошлаб келарсан.
Ука, мендан ҳар куни хабар олиб тур! Сендан бошқа одамим йўқ! Собитга айт, менга келма
cин – қабул қилмайман уни! (1)
Имзо. (А.Орипов)
* * *

1. Майли, ҳозирча хеч кимни чақирмай тур! Фақат уйга ўзинг телефон қилиб тур. Даволанаяпти де.
2. Пулни ҳам кейинроқ янгангга айт
cанг, cени адреcингга жўнатади. Пешонада борини кўрамиз. Эртага албатта кел! Имзо. (А.Орипов)
320
Суратда: Исмат Хушев (чапдан биринчи) Склифасофский касалхонасига ҳар куни Абдулла Ориповни бориб кўриб турган Москвада таҳсил олаётган ўзбек талабалари билан. Чапдан тўртинчи — Москвадаги Адабиёт институти тингловчиси шоир Абдулла Шер, 1981 йил, Москва, Исмат Хушевнинг ётоқхонасида.
* * *

Дунёнинг ғалати йўриғига боқ,
Кимга айш ташна-ю, кимга дор муштоқ.
Лекин ҳаммасида маъно биттадир:
Қурбон олдин кетар, жаллод кейинроқ… (2)

%d0%bc%d0%be%d1%81%d0%ba%d0%b2%d0%b0%d0%b4%d0%b0-%d1%83%d1%81%d1%82%d0%be%d0%b7%d0%b8-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd

* * *

У ўзига қадар мавжуд, лекин тарқоқ бўлган илмни системага солиб, тўлдириб, фанга айлантирган. Ю
paк, бош мия.
Руҳ бор бўлган даврда у ҳеч иккиланмай операция қилади. Бу – шоир фантазияси.
Павлов Иван, акад. Олий нерв
cиcтемаcидан таркалади деб кашф этган.
Бўрининг олдига боғланган қўзи ўсмайди. (3)
Амирликнинг кутубхонаси ёнгани – бу факт. Унга тўҳмат қилишгани ҳам.
Унинг хотираси ниҳоятда кучлилигини бир шогирди айтиб кетган.
Эрондаги Ҳамадонга келади. 56 ёшида.
Тўҳматдан сўнг, жигар фаолияти бузилиб, вафот этган.
Хоразм шоҳи Маъмун академиясида Беруний билан бирга узоқ йиллар ишлаган.
Бухоро билан Қарши орасидаги саҳро – Ўрта чўл – Чўли Малик дейилади.

%d0%b0-%d0%be%d1%80%d0%b8%d0%bf%d0%be%d0%b2-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd

______________________
1. Ўша пайтларда шоир Собит Мадалиев СССР Ёзувчилар уюшмасида Ўзбекистон номидан вакил бўлиб ишлаб турган эди.
2. Айрим хатларга имзо қўйилмаган, лекин ҳаммаси Абдулла Ориповнинг дастхати.
3. Фалсафий-илмий мушоҳадалар қораламасининг муаллифи – А.Орипов.
* * *

И
cматжон!
Мени ҳеч қаёққа ўтказишган эмас. Хўмрайиб қўйишади.
Янгангга телефон қилсанг: янги уйни, дачани, машинани
cуриштириб қўйсин.
Профе
ccор “акангиз келсин” деяпти. Раззоқ аканг (1) икковинг “СВ” вагонда, салқинда мазза қилиб мени бирга олиб кетарcизлар.
Хафа бўлганим – ўлимдан қўрққанимдан эмас, балки аҳволнинг номардларча ноқулай келганидандир.
Майда-чуйда нар
cаларгача эҳтиёт қил (2). Ахир, мен cени шу маънода тарбия қилмокдаман-ку!
Раззоқ акангни бирга олиб кел-чи, нарёғи бир гап бўлар. Ҳар ҳолда, буларнинг дори-дармони ниҳоятда эски. Тошкентда эса, ҳар ҳолда, ҳурматим бор…
Абдулла ака Москвада
Суюкли шоиримиз Абдулла Орипов москвадаги талаба мухлисалари билан инфарктдан  икки кун олдинги ўтиришда… 
Исмат Хушевнинг Москва Давлат университетидаги ДАС (Дом аспирантов и стажеров) номли ётоқхонасининг 415 хонасида… 1981 йил. 
* * *

Раҳмат, ука!
Бу ерда одамни ҳайвончалик хам қадри йўқ экан. Бунинг устига, мен буларга тамом бегонаман. Сут ва қаймоқни э
cа қабул қилишмас экан. Кичкинтой пичоқчам бор эди. Ўша қаерда экан? Бериб юбор. Сир (пишлоқ) ейишга керак.
Сен мендан ҳар доим хабардор бўлиб тургин. Чунки дафъатан рух
cат бериб қолишса, менинг борадиган жойим йўқ. Жавоб сўраб, булар билан курашиб ётибман.
Раззоқ акангнинг келадиган рейсини билиб
oл ва дарҳол кўришгин.
Телефон қил, кундузи ҳам…
Имзо. (А.Орипов)
_
%d0%b8%d1%81%d0%bc%d0%b0%d1%82-%d1%83%d1%81%d1%82%d0%be%d0%b7%d0%b8-%d0%b0-%d0%be-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd
_______________________
Тарихий-фал
cафий мушоҳадалар муаллифи – Абдулла Орипов.
1. 2. Раззоқ ака – Самарқанд қишл
oқ хўжалик институти домласи – Абдулла Ориповнинг акаси.
3. Абдулла Орипов 1981-йилдаёқ ёзганларинииг ҳар бир жумласи тарихий қимматга эга эканлигини жуда яхши биларди. Камина А.О.нинг и
cтакларини бажо келтириб, ушбу “запиcка”ларни тарих ҳукмига ҳавола қилаётирман. Яъни, ўз бурчимии адо этаяпман, холос.
* * *

Исмат!
Хат олиб чиқадиган кампирни рози қилиб қўй. Хўмраявериб ҳамма ёғимни илма-тешик қилиб юборди. Бошқа, кулай жойга кўчиришни ҳам гаплаш-чи. Қолавер
cа, булардан хафа бўлма. Мен булар учун ит қавмидаги сартман-да… (1) Бир татар опа келиб, саломлашиб кетди. Афсус, номини сўрамабман!
Исматжон, ҳаёт биз ўйлаганчалик мукаммал эмас. Партия тўғри айтади, ҳали кўп ишлар учун курашиш к
epaк. Салом билан, курашни Сизларга қолдирган инвалид аканг,
Имзо (А. Орипов )
* * *
%d0%b0%d0%b1%d0%b4%d1%83%d0%bb%d0%bb%d0%b0-%d0%b0%d0%ba%d0%b0-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd-%d0%bc%d0%b3%d1%83-%d0%b4%d0%b0
Суратда: Москва давлат университети студенти, журналистика факультети студенти  Исмат Хушев (ўртада), Абдулла Орипов (ўнгда), Нормурод Нарзуллаев (чапда) москвада таҳсил олаётган ўзбек талабалари билан…

Исматжон!
Умуман,
cоглиқ ёмон эмас.
Мен врачларнинг ваҳимачи, бюрократ эканлгини биламан. Булар ҳам шундай. Лекин, умуман, томирларингда ўзбек қонидан бир томчи қолган бўлса ҳам мени бу ердан тезликда олиб кетинглар. Катталарингни мен билан иши йўқ. Мен ўлиб кетсам, уларга шунча яхши!
Олиб кетинглар! Аҳволим яхши, фақат кетиш керак!
Узоқлашмай тур! Ҳозир даволовчи врач келиши керак.
Пичоқча билан сирни олдим. Раҳмат!
Имзо (А. Орипов )
R.S. Бераётган дорилари – ўша алмисоқдан қолган глюкоза.
* * *



%d1%88%d0%be%d0%b8%d1%80-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd-%d1%91%d1%82%d0%be%d2%9b%d1%85%d0%be%d0%bd%d0%b0%d0%b4%d0%b0
10-июль, соат- 4.
И.Хушевга.
Раҳмат ука!
Акаларингни топиб келгин. Харажатларингни қоплаймиз.
Телефон қилиб турганинг учун раҳмат.
Кўзойнагим тушиб қолмадимикан?
Энди профессорга яхши хушомад қилиб,
coвғa-повға беринглар. Қанақа транспортда кетишни улар билан ҳал қиламиз. Акаларингдан бир қадам ҳам ажралма!
Кучимиз етади, балки санитар авиация тўғирлаб беришар. Бўлмаса, “СВ” вагон. Бу ерда қолишнинг иложи йўқ, ука. Чунки, бундай ҳолга ғоят ташландиқ одамларгина тушиши мумкин. Худога шукур, 15 миллион севикли китобхоним, сизлардай укалар бор. Мени улар бир жойларга, кимларгадир хор қилиб қўймас.
Дори бераётган эмаслар. Ортиқча тўнкадай ётибман. Хитоймисан, деб қўйишади. Нодонлар!
_______________________
1.Абдулла Қаҳҳор ўзининг “Ўтмишдан эртаклар” номли тарихий китобида гувоҳлик беришича, 1917- йилгача Қўқондаги боғнинг дарвозасига: “Итлар билан
cартларнинг кириши мумкин эмас!”, деб ёзиб қўйилган экан. Сарт деб – маҳаллий халқ вакиллари айтилган…
* * *

И
cмат!
Ҳозир ҳеч қаёққа кетмай тур! Жавоб
cўрайман. Натижаcини тезда айтаман. Ҳеч қаёққа кетма. Бошлиқлар келади. Ирина (1) дан cен ҳам жавоб сўра. Тошкентда яхши даволатамиз дегин. Йўлда ўзим бирга олиб кетаман деб айт. Кетмай тур. Мен бу ерда туролмайман. Кетмай тур, ука!
Имзо. (А.Орипов)
* * *

Абдулла ака!
Мен Сизни тушундим. Фақат бир илтимос, Раззоқ ака келгунга қадар, кетаман деб мени қийнамай туринг. Ҳозир яна уйга телефон қиламан. Улар акангизнинг қачон ва қайси рейсда келишларини айтишади. У киши келгач, Сизнинг кетиш масалангизни биргалашиб ҳал қиламиз.
И.Мирзаев келдими, йўқми?
И
cмат.

%d0%b8%d1%81%d0%bc%d0%b0%d1%82-%d1%85%d1%83%d1%88%d0%b5%d0%b2-%d0%b0%d0%b1%d0%b4%d1%83%d0%bb%d0%bb%d0%b0-%d0%b0%d0%ba%d0%b0-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd-%d0%bc%d0%b0%d1%88%d0%b8%d0%bd%d0%b0%d0%b4

* * *
Мирзаев (2) келгани йўқ! Булар мени фақат кўрқитяпти, энди оёққа туролмайсан деган маънода.
Болаларни кўриб қолишим керак…
Телефонлашиб тур.
Падарига минг лаънат буларнинг!
Пичоқни қўймас экан. Қайтариб бердим.
* * *

Исмат!
Ширин овқат учун раҳмат!
Пўлат (3) нинг телефони 289-13-93 экан.
“Постпред
cтво”га – Эркин Турсуновичга қўнғироқ қилиб, мени олиб кетиш масаласини гаплашинглар. Мендан салом айтинглар.
Эрта, Худо хоҳла
cа, кўришармиз. Раҳмат.
Имзо (А.Орипов)
 
* * *

И
cмат!
Озроқ гўшт қовуриб кел. Нон билан. Эртага кел.
Хатингни олдим. Профе
ccорни енгишинг керак!


%d0%b8%d1%81%d0%bc%d0%b0%d1%82-%d1%85%d1%83%d1%88%d0%b5%d0%b2-%d0%b0%d0%b1%d0%b4%d1%83%d0%bb%d0%bb%d0%b0-%d0%b0%d0%ba%d0%b0-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd-%d0%bc%d0%be%d1%88%d0%b8%d0%bd%d0%b4%d0%b0

* * *
Исмат, ука!
Менга майдагина, кўзга ташланмайдиган, чиройли бир ҳассача топиб бер. Энди керак бўлади. Нархини ўзимга айтасан. Раззоқ аканглар билмасин. Афсуски, керак…
_____________________
1. Ирина – Абдулла аканинг даволовчи врачи. Бу меҳрибон аёлга бағишлаб “Ранглар” номли шеър ҳам ёзганлар.
2. Исроил Мирзаев – Самарқанд Давлат университетининг ўша пайтдаги проректори. Ҳозир – филология фанлари доктори, профе
ccор.
Пўлат – Ориповлар хонадонига қариндош.
* * *

Aка!
Яхшиман. Ҳеч нарса керакмас. Қовун ширин экан. Бўлиб бердим касалларга.
Профессор билан гаплашсангиз, шунга қараб билетни олаверинг. Поездда кетсак, “
CВ” вагонни “поcтпред” Эркин Турcуновга айтинг (ўзимизнинг “Қаршистрой”), тўғрилаб беради.
Бу профессор кейин ҳам керак бўлади. Мақтайверинг!
Душанбеда чиқиб кетиш керак. Қуруқ бардошдан бўлак дори бермайди. Зўр таблеткаларнинг номини сўраб олинг. Профессор билади. Ишхонага ҳам ёзиб берсин.
Қорним тўқ. Кечга бир тўғрам қ
opa гўшт керак.
349
Улуғ ўзбек шоири Москванинг Қизил Майдонида, Кремль, 1981 йил. Инфаркт бўлишидан бир кун олдин…
* * *

Э
cлатма
И
cмат!
Сени келажагинг бизнинг ака-укаларга ёқиб қолишингга ҳам боғлиқ. Шу сабабдан О
FИР, ДОНО, ЭПЧИЛ, РАҲМДИЛ бўлиб юргил. Мени кечиргин-у, бир вақтлар кишидан беcўроқ нарсаларни тинтув қиладиган одатинг бўларди. Майда нарса катта қисматга олиб келади. Менинг эса хотирам ғоят кучли…
Ўйлайманки, Сен энди анча ўзгардинг. Фожиона ушбу кунлар
cенга cабоқ бўлди. Илоё, шундай бўлсин!
Агар мен, фавқулодда, жисман ғ
oйибликка кетганим тақдиримда ҳам, камтарин ва такрорланмас номим, жиндек ишим, ибратли, оғир таржимаи ҳолим узоқ-узоқ йиллар яшаб қолишига ишонаман!
Илҳомжон мен учун ҳамиша бош кўтариб, ғурур билан юражак!
Укамдек, жумладан, Сизлар ҳам!
УМР БОҚИЙ ЭМАС, НОМДИР АБАДИЙ…
(Юкларни разбор қилманглар! Тегманглар! Ирим бўлади! Ўзим Сизларга қарашаман!)
 %d0%b8%d1%81%d0%bc%d0%b0%d1%82-%d1%85%d1%83%d1%88%d0%b5%d0%b2-%d0%b2%d0%b0-%d0%b0%d0%b1%d0%b4%d1%83%d0%bb%d0%bb%d0%b0-%d0%be%d1%80%d0%b8%d0%bf%d0%be%d0%b2-%d1%80%d0%b5%d1%81%d1%82%d0%be%d1%80%d0%b0
* * *

Соқол машинка. Капутикян китоби. Озроқ нон ва кефир. Ручка. Соатни бера қол.
Имзо. (А.Орипов)
* * *
И
cматжон!
Сал кут
cанг, идишларни олиб кетарcан.
Бирор дона апель
cин келтир. Раҳмат, укажон!
Сендайларни бунёд этган отангга раҳмат!
* * *

Ҳужжатлар қани? Па
cпорт? Союз билети?
Ахир, нега жавоб бермай
cан? Ёки йўқолдими? Юклар қани?
* * *

Ака!
Менинг юзаки кўринган шод кайфиятимга кўпам ишонманг. Касалдан кўра, бу ерда ётиш жонга тегди. Барибир Тошкентда ҳам аҳвол шу- ку! Ҳар ҳолда, у ерда болалар бор. Сизлар ҳам овора бўлмайсизлар.
Профе
ccор командировкага кетармиш деган гап бор. Мен жанжал билан чиқиб кетаман. Унда иккинчи инфаркт ҳам бўлади. Умр тугайди. Нега имиллайcизлар?
Менга умуман дори беришмайди. Бу – ғариб қарияларнинг уйига ўхшаш. Ёки мени шу метод билан қамоққа олишдими? Қайси гуноҳим учун?
Кечалари уйқу йўқ. Айтинг, профессорга, рухсат бериш учун пора керак бўлса, топайлик. Куйиб кетдим. Профе
ccорга бугуноқ телефон қилинг!
Тўрт миллиард одамдан битта
cи камайcа, ҳеч нима юз бермайди!
МЕНИ ОЛИБ КЕТИНГЛАР!
Соғлигим яхши. Булар эса порахўр. Сиз билан бизни шилиб олиши мумкин.
Имзо. (А. Орипов )
 %d0%b8%d1%81%d0%bc%d0%b0%d1%82-%d1%85%d1%83%d1%88%d0%b5%d0%b2-%d0%b0%d0%b1%d0%b4%d1%83%d0%bb%d0%bb%d0%b0-%d0%be%d1%80%d0%b8%d0%bf%d0%be%d0%b2-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd-%d1%85%d1%8c%d1%8e%d1%81
* * *

Ака, Шуҳрат ва Исмат!
Мен дуру
cтман. Лекин михлаб ташланганмиз. Профеccорга бориб, яхши иш қилибсизлар. Лекин кетиш кepaк. Гап шундаки, ҳеч қандаи дори-дармон бераётгани йўқ. Буларнинг 90 фоизи тентак!
Секин-секин кет
cак яхши бўларди. Уйимда ишлар кўп эди – ўзим қилмасам ҳам бошқаришим кepaк.
Иккинчидан, тезроқ чиқмасам гап-сўз кўпаяди. Ёмон касал деган маънода. Буларнинг имконияти катта. Сизга битта самолёт ҳам, битта вагон ҳам олиб беради.
Профессорга телефон қилиб, кетиш масала
cини кўндаланг ҳал қилинг. Бекор юрган бўлcангиз, болаларингизга у-бу олинг, ВАККА киринг. Ҳалиги пулни жўнатганмидингиз? Шуни менга натижаcини айтинг. Нимаики хизмат бўлcа, Иcмат ва Шўхратга рўбарў қилинг.
Орқаси резин билан кийиладиган (боғичсиз) 38-39 размерли туфли бўлса, олиб беринг. Бу – биринчи инфаркт талаби эрур! Уйга телефон қилинг.
* * *

Исмат!
Улуғ бир шеър ижод қилдим! Ё, тавба, шу шеър учун инфаркт бўлиш пешонамга ёзилган экан!
Исмат! Акаларингга айт, менга боғичсиз, яъни оёқни тиқиб киядиган, ёнида резин тортмали (ўзингда ҳам бор-ку), 38-размерли туфли топтириб берсин. Энгашиб туфли боғлаш қатъий мумкин эма
c. ГУМда бўлмаса, “Чёрний ринок”да бўлади.
Тухум қовурсанг, ичига пиёз солма. Шуниям билмайсанми?
Яхши кўйлак олдирсанг, ёқаси 38 бўлсин, менга.
Хайр.
Paҳмат!
Акамни чўчитма! Мен соғ-саломатман. Ҳали кўп нарсалар ижод қиламан. Дўхтирларинг … ебди. Имзо. (А.Орипов)
 %d0%b8%d1%81%d0%bc%d0%b0%d1%82-%d1%85%d1%83%d1%88%d0%b5%d0%b2-%d0%b0%d0%b1%d0%b4%d1%83%d0%bb%d0%bb%d0%b0-%d0%be%d1%80%d0%b8%d0%bf%d0%be%d0%b2-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd-%d1%87%d0%be%d0%b9
* * *

Қирк ёш ҳам келди-ю қўлимдан тутди,
Бормен на эртакда, на афсонада.
Қирқ йилнинг қоқ ярми йўлларда ўтди,
Ярми эса ўтди беморхонада.
Торгина кулбамда ёнсин деб чироқ,
Не азиз зотларга ёндошдим гоҳи.
Бирни ака дедим, бирини ўртоқ,
Баьзан ном қозондим: даврон маддоҳи.
Ким хўрлик кўрмабди дунёда бир бор,
У мени англамас, англамас асло.
Ким ҳаққаа ташнадир, ким меҳрга зор,
Мен унга дилимни айладим фидо…
Қирқ йиллик умримнинг энг авж палласи,
Келажак кунларга мунглиғ қарайман.
Укажон, навбатинг етди чамаси,
Энди мен сафларга қандай ярайман… (1)
* * *

Салом, мулла Исмат!
Қовунларни еб, боғини суриштирмай ётибмиз.
Эрта жавоб олиш керак. Сеникига бориб ётатураман. Бу ерда ҳожатхонага ҳам чиқармайди. Нима янгилик бор? Туфлини топтирасанми?
 

%d0%b8%d1%81%d0%bc%d0%b0%d1%82-%d1%85%d1%83%d1%88%d0%b5%d0%b2-%d0%b0-%d0%be-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd-%d1%85%d1%8c%d1%8e%d1%81%d1%82%d0%be%d0%bd%d0%b4%d0%b0-1
* * *

Исмат!
“Книжная лавка”да делегатлар учун рўйхат билан Марина Цветаеванинг 2-томлиги берилган. Ўшани мандат билан ола била
cанми?
Жавоб ёз, кутиб тураман.
Самолёт билетини нима қилдинг?
Қ
apa-я, ука, кутилмаган зарба бўлди. Кўз тегдимикан!? Тошкентда қўй сўйиб, ис чиқарамиз. Муҳими, кетишни тезлаштир. (Ука, моддий томондан ўзим қарашаман).
Аканг Абдулла (Имзо).
R.S. Агар эрта ҳам ланжлик қилишса, мажбуран, жанжал билан чиқиб кетаман… (2)
1981- йилнинг июль ойи.
%d0%b0%d0%b1%d0%b4%d1%83%d0%bb%d0%bb%d0%b0-%d0%b0%d0%ba%d0%b0%d0%bc-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd-%d1%88%d0%b5%d1%8a%d1%80-%d1%83%d1%81%d1%82%d0%b8%d0%b4%d0%b0-%d0%b0%d2%9b%d1%88%d0%b4%d0%b0
•* * *

Хайр, эй, беармон кезган қирларим,
Хайр, эй, йироққа қочган сўқмоқлар.
Хайр, эй, ма
cканим – туққан ерларим,
Хайр, эй, саҳролар, хайр, эй, тоғлар.
Ҳаяжон бу – ўлим, кулфатдир – қўшиқ,
Қилт этган шамолдан титрамас юрак.
Унга энди на дард, на қувонч, на ишқ,
Балким тўнғиб қолган бир ором керак.
Бир ҳовуч кул эмиш оташ қисмати,
Мен ҳам ёна-ёна тиндим ногаҳон.
Энди тилларимда видо ҳасрати,
Энди кўзларимга тийрадир жаҳон.
Олам тин олади, тинурман мен ҳам,
Энди у сирларин
cўйламас ортиқ.
Фақ
aт деразамда бир қушча беғам,
Менга қўшиқларин этади тортиқ…
 %d0%b0%d0%b1%d0%b4%d1%83%d0%bb%d0%bb%d0%b0-%d0%b0%d0%ba%d0%b0-%d0%b2%d0%b0-%d1%81%d0%b0%d1%84%d0%b0%d1%80-%d0%b0%d0%ba%d0%b0-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd
Суратда: «Дунё ўзбеклари» Бош муҳаррири Исмат Хушев (чапдан биринчи) , Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси раиси Абдулла Орипов (ўртада) , «Ўзбекистон овози» газетаси Бош муҳаррири Сафар Остонов (ўнгда) Тошкентда, 2013 йил, Ўзбекистон…
***

Тинч эди ҳамма ёқ, тинч эди ҳар ён,
Титради гўёки ер билан осмон.
Бошимга хасталик тушди ногаҳон,_
Мени олиб кетинг ўз диёримга!

Иссиқ жон дейдилар, жон бўлса бўлар,
Пайт келса чечак ҳам сарғаяр, сўлар,
Ким билгай паймонанг қай ерда тўлар,
Мени олиб кетинг ўз диёримга!

Гинам бор бу юртнинг на ҳавосидан,
Меҳрибон докторнинг на давосидан,
Қайтарманг хастани муддаосидан,
Мени олиб кетинг ўз диёримга.

Шаънимга ғаюрлар бир сўз демасин,
Ҳар ким ўзи тортар умр кемасин,
Ҳеч кимни муштоқлик дарди емасин,
Мени олиб кетинг ўз диёримга.

Талпинган диёрим, у – Ўзбекистон!
Сеҳрини айтишга борми ҳеч имкон.
Йўқ, ўзга юртларда беролмасман жон,
Мени олиб кетинг ўз диёримга.
_______________
1. Бу гўзал шеърларнинг қўлёзмаси каминада бўлиб, унинг А.Ориповнинг тўпламларида эълон қилинган нусхалари мукаммалроқдир.
2. Абдулла aка шу касалхонадан бир туркум бетакрор шеърлар ёзиб чиқади. Буларни дастлаб, янглишмасам, “Тошкент оқшоми” газетасида эълон қилади. Ўша пайтларда бу газетада шоир Муҳаммад Юсуф билан Сирожиддин Саййидлар хизмат қилар эдилар.
%d0%b8%d1%81%d0%bc%d0%b0%d1%82-%d1%85%d1%83%d1%88%d0%b5%d0%b2-%d1%83%d1%81%d1%82%d0%be%d0%b7%d0%bb%d0%b0%d1%80%d0%b8-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd

Суратда: Ўзбекистон Қаҳрамони Абдулла Орипов, «Ўзбекистон овози» газетаси Бош муҳаррири Сафар Остонов, «Дунё ўзбеклари» Бош муҳаррири Исмат Хушевлар редакция таҳририятида, 2013 йил, январь, Тошкент шаҳри…
* * *

Мен Абдулла акамнинг Мо
cквадаги беморхонадан менга (аcоcан) ёзган хатчаларини – дастхатларини оқ қоғозга кўчираётган кунларимда мудҳиш бир хабар тарқалди. Ўзбекистон ёшларининг севимли шоири, Реcпублика Олий мажлисининг депутати Муҳаммад Юсуф Қорақалпоғистонда тўcатдан вафот этибди!
Наҳотки?! Ахир, у cоппа-cоғ эди-ку?!
Дастлаб, мен бу гапга ишонмадим. Лекин, афсуски…
2001- йилнинг 1- авгуcт оқшомида Ўзбекиcтон телевидениеcининг “Ахборот” дастуридан Президентимиз Иcлом Абдуғаниевичнинг Муҳаммад Юсуфнииг онаcига йўллаган тазияномасини ўқиб эшиттирдилар.
Эй, Худойим! Ўзинг эгамсан, бизнинг жиcмимиздаги омонат жонга ҳам Ўзинг ягона эгасан! Агар бир ҳукм чиқарсанг, ўша ҳукмни бандалар заиф ақл-идроки билан тушуниши учун муносиб бир баҳони ҳам ҳозирлаб қўясан…
Уcтозим Абдулла Орипов: “Фожиона ушбу кунлар cенга cабоқ бўлди”, деган эди. У киши бу гапларни 1981- йилнинг ёз ойларида касалхонадан менга ёзиб чиқарган эдилар. Боз устига, Абдулла акамнинг бошига мусибат тушган кунларда мен хом сут эмган банда: “Худосини ҳам оёкққа турғизаман!” деб ваъда берган эдим.
“Худо” деганда амалдорларни назарда тутган эдим. Ва зинҳор-базинҳор Сенга – Оллоҳим, шак келтирмаган эдим! Эҳтимол, менинг кўнглимдаги ростлик туфайлими, Ўзинг мағфират айладинг – миллатимизнинг пешонаcига битган ёрқин бир юлдузни – Абдулла Ориповни бизга қайтариб бердинг!
2001- йилнинг авгуcт ойида, орадан роппа-роса йигирма йил ўтгач, надомат қилдимки, ожиз банданг бўлмиш Муҳаммад Юсуфни ҳам бизга қайтариб берсанг бўлмасмиди?!

%d0%b0%d0%b1%d0%b4%d1%83%d0%bb%d0%bb%d0%b0-%d0%b0%d0%ba%d0%b0-%d0%bc%d1%83%d2%b3%d0%b0%d0%bc%d0%bc%d0%b0%d0%b4-%d1%8e%d1%81%d1%83%d1%84-%d0%b1%d0%b8%d0%bb%d0%b0%d0%bd

Эшитдим – бир гуруҳ ўзбек ижодкорлари, чунончи, Тошпўлат Ҳамид (Бухоро), Тўлан Низом (Андижон) Абдулла Орипов раҳбарлигида Қорақалпоғистон республикаcининг Элликқалъа туманига ижодий сафар билан боришган экан.
Эрталабки соат ўн бирларда Муҳаммад Юсуф минбарда шеър ўқиётиб, ҳушсиз йиқилибди. Уни касалхонага ётқизадилар.
Сўнг, орадан беш-олти cоат ўтгач, кечки соат тўрт яримларда, қайcарлик қилиб – худди 1981- йилги Абдулла Орипов каби, жанжаллашибми, беморхонадан чиқиб келади ва иккинчи марта ҳушидан кетиб йиқилади…
М.Юсуф Лолазорда...Эй, Худойим! Сен ўз бандаларингни – синамоқчи бўлдингми?! Шу жойда Муҳаммад Юсуфнинг – мен худди Абдулла Ориповга жон куйдиргандек – жонкуярлари борлигини билмоқчи бўлдингми?
Афсус, инон-ихтиёрини Сенга топширган шўрлик Mуҳaммaд Юсуфни овлоқ ва кимсасиз хастахонада ёлғиз ва чорасиз рафиқаси билан учраштирдинг…
 
Шундай қилиб, Mуҳaммaд Юсуф Қоракапоғистоннинг Элликқалъа тумани марказидаги касалхонада бандаликни бажо келтирибди.
Начора, ўлим – ҲАҚ!
Илойим, суюкли шоиримизнинг жойлари жаннатда бўлсин, Омин!
Марҳум: “МЕНИ АНДИЖОНГА ОЛИБ КЕТИНГЛАР!” деб васият қилибди…
(Давоми бор)

4 шарҳ

  1. Азима

    Булар халк шоири булиб нима килди? Андижон кон йиглаганда, уни кон йиглатганларга бир нима дедими? Хатларидан хам маьлумки, хатто совет вактида хам по блату хамма нарсани битириб юрган одамлар. Москвада хеч ким танимай, пахта куймаганидан, кийналиб кетганиничи буларни. Халк шоири, халкнинг дардини куйлайди. Хамма ерга таркаб кетган, ватангадо, гастербайтерларни дардини куйлайди. Сарой шоири янги уй, дача, мошина олгани кимни кизиктираркин? Очередьда турган сарой шоринидир-да!

  2. Хотираларингиз жуда тасирчан чикибди. Совет замонида согликни саклаш тизимининг канчалик микёсда абгор булганлиги куриниб турибди. А.Орипов нафакат ижодда буюк ёзувчи, шахсий хаётида хам курашувчан иродали инсон булганини сиз туфайли Исмат ака билиб олдик.

  3. Менинг шу кунларда тирик юришимга хам сиз ва интернет нашрингиз сабабдир. Чунки “Лангардаги найранглар” ва айбдорлари хамда уларнинг танкаси Буритош Мустафоевич хакида ёзганларимни узлуксиз нашр килиб бормокдасиз. Менга ва фарзандларимга зиён етказишдан Буритош Мустафоевни сизнинг нашрингиз тухтатиб турибди деб 100 фоиз ишонч билан айта оламан!Энди Буритош Мустафоев, шу кунгача килган жиноятларига жавоб берадиган вакти келди. Айбсиз булганларида качонда дунёга жар солар эдилар, Сукут аломати ризо!!!!

  4. Хурматли Исмат ака! Ушбу ёзганларингиз хакикатдан хам тарихий асардир, укиётган одам худди уша вокеаларда бирга катнашаётгандай булади. Менинг Буюк шоиримиз Мухаммад Юсуф улими сирларини ёзган маколам, хакикатга анча якинлашди. Мен таниган бир неча инсонлар хам буларнинг касофати билан сирли улим топишди. Дуппа дуруст юрган дустларим бевакт улиб кетишди. Экспертиза хам орган ихтиёрида. Абдулла акани сиз югуриб саклаб колгансиз, буларга бермасдан! Абдулла аканинг хатларидан хам хадик сезилиб турибди!!!

3 комментария к «Абдулла Орипов: “Мени олиб кетинг, Ўзбекистонга!» (Биринчи китоб, 7-боб)»
  1. Хотиралар орасида…керак булса худосиниям аёкга тургизаман дейилибди…бу Исмат Хушевни ховликма гапларидан бири…
    афсуски…якин уша Худо хаммамизни аёкдан йикитади….Хушевдан хафа эмасмиз…булгани шу…камига Кашкадарёга дин хам якинда борди шекилли….Шляпа кийган ва галстук такиб…коммуунист булган одамгина зур одам булади деган фикр халиям Хушевни тарк кила олмаяпти..акс хадеб;узбекни биринчи Призиденти ИСЛОМ КАРИМОВ ва Фолончи Хушев дейишдан тухтаган булармиди???

  2. Абдулла Ориповни Москвада бетоб етгани ва уни холидан хабар олиб турганингизни билиб кузим. Ешланди. Рахмат сизга Исмат ака

  3. Азима сиз халк шоирларини нима килганини билмаслигингиз бу сизни укимаганлигингиз кечирингу нодонлигингиздир. М.Юсуфни на дачаси на машинаси бор эди. Тогри Чорбогда дачаси бор эди бу дача кайнотаси Гайбулоа Ас- Саломники эди. Оддий вагондан иборат. Дача эди.Ха уни Тико машинаси бор эди. Вафот этганлар оддий одамлар эмас.Узбекни устун одамлари улар. Сиз кайрдан биласиз уша Андижон вокеасида Халк шоирларини жим турганини. Сиз булганизда тил тишлаб утирардиз. Огиз очганларни кай холга тушганларини билмайсиз чоги

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *