Кўпчилик узбеклар учун “маънавият” тушунчаси нотаниш булиб колган…
Авг 29, 2018
Маънавият…..
Билмадим, ким бу сузни канака тушунади, лекин баъзида канчалик огир булсада, хакикатни юзига тик караб туриш лозим. Купчилик узбеклар учун “маънавият” тушунчаси нотаниш булиб колган.
Россияда, хусусан Москва ва Санкт-Петербургда ишга келган еш кизларимиз ярим йилдан сунг ахлок-одоб деган тушунчани четга суриб куйишмокда. Уларни баъзиларини узбек ешлари йулдан уришаетган булса, баъзи кизлар озорбайжан, арманлар кулида ишлашиб, ушалар билан дон олишиб кетишмокда.
Суккабош аеллар хакида гапирмаса хам булади, улар умуман чегарадан чикиб кетишмокда. Эркакларимизнинг купчилиги узларини жуда эркин куйиб юборишган. Утган Курбон-Хайит байрамини купчилик узбеклар арок ичишиб кунгилхушлик билан утказишди.
Харом билан халолни фаркига етмаслик узбеклар ичида “мода” сифатида таркалмокда.Фохишалик, алкоголизм оддий хол булиб колмокда.
Хукумат рахбарлари томонидан айтилаетган баландпарвоз гаплару, гурурини фойдага алмаштирган, имонини сотган амалдор ва зиелиларларнинг “пахтачилиги” жонга тегди. Зудлик билан аник-равшан тадбирлар утказиб, иш жойларини ташкил килиш ва ватандошларни ватанга кайтариш лозим.
Инвесторлар масаласига келсак, Россияга уз вактида анчагина инвесторлар киришган эди. Россияни жуда куп завод ва фабрикалари атайлаб банкрот килинди, хусусийлаштирилди.
Улар урнига складлар, базалар ташкил этилди. Баъзи завод ва фабрикалар бинолари хонавайрон килиниб бойугли маконига айланди.
Россия ер ости бойликларини казиб олиш ва сотиш аслида чет эл компаниялар, чет эл гражданлари кулида, талон-тарож килинмокда. Халкка эса, бу компанияларни “национальный достояние”– деб лагмон осишмокда.
Хозирги кунда, Россияга хаттоки михни Хитойдан олиб келишади. Маркс тили билан айтганда, очкуз ва йирткич капитализм уз репертуарида (глобализм).
Эркин бозор хакида куп гапирилади, лекин бирорта иктисодчи Узбекистан дехконлари ахволига караб хулоса чикарганми?.
Бу йил пиез кам экилса, пиез киммат булади ва кайсидир дехкон мумайгина даромад олиши мумкин.
Кейинги йилга жуда купчилик пиез экишади ва бозорда пиез купайиб кетиб бахоси бир чака булиб колади.
Натижада купчилик дехконлар банкрот булишади. Бу холни иктисодчилар нима деб бахолашаркан?
9 комментариев к «Кўпчилик узбеклар учун “маънавият” тушунчаси нотаниш булиб колган…»
МАЪНАВИЯТ МАВЖУД НАРСА ЭМАС, АХОЛИНИ БОШКАРИШ УЧУН КУЛЛАНАДИГАН ТАРБИЯВИЙ ЧОРА ХОЛОС. ХАММА ЖОЙДА МАЪНАВИЯТ ХАР ХИЛЛИГИ ХАММАГА АЕН. БИТТА ЖОЙДА ОЗОДАЛИК ВА ТАРТИБНИ САКЛАШ ЮКСАК МАЪНАВИЯТ БУЛСА, БОШКА ЖОЙДА МЕХМОНДУСТЛИК ВА ЗИЕФАТ УСТИВОРДИР. БИЗДА ЭСА ИТОАТ ВА МАДДОХЛИК МАЪНАВИЯТНИНГ НЕГИЗИНИ ТАШКИЛ ЭТАДИ. АФСУС БУ ФАКТ. БИЗНИ ЗИЕЛИ ВА ИЖОДКОР ОДАМЛАРИМИЗ ШУНДАЙ ХОЛГА ОЛИБ КЕЛИШДИ.
To’g’ri hulosa olingan.
Mardikorlikda, hususan Rusda ma’naviyat o’smaydi. Aslida O’zbekistonda ham ma’naviyat izdan chiqqan. Haqiqat gapirilmaydigan uyrtda ma’naviyat ham haqiqiy bo’la olmaydi.
Ma’naviyat — odamning diniy, dinyoviy qarashlari, odobu-ahloqi, yahsash tarzi (kiyinishi, ovqatlanishi, gigienasi…), atrof-muhitga, jumladan insonlarga munosabati, hususan til va nutq madaniyati majmuasidir. Alloh ham Odam Atoni yaratganda unga avvalo narsalarning nomini-tilni o’rgatdik deydi (Quran:2.31). Shundan kelib chiqib ma’naviyat — to’g’ri olingan ilm va tarbiya mevasidir. Ilm va tarbiya bo’lmasa ma’naviyat ham bo’lmaydi. Faraz qiling o’rmonda bo’rilar bilan yashagan Mauglining ma’naviyati kabi yoki unga yaqin bo’ladi. Shuning uchun ma’naviyat mavjud, faqat u
moddiy ko’rinishda e’mas, odamlarning miyasida «programmalashgan» tarzda mavjud.
Zamonaviy til bilan tushuntirsak, yahsi «progarammalashgan» PC yahsi ishlay olganidek, ma’naviati yuqori halq yahsi moddiy va intellektual boylik yaratish qobiliyati bo’ladi. Shu nuqtai nazardan fan-tehnika va yahsash darajasi yuqori bo’lgan jamiyatlarning ma’naviyati boshqa jamoyatlarning manaviyatidan yuqori deyishga asos bor. Jamiyat rivojlanyaptimi, demak ma’naviyatda qandaydir no’qislik bor.
O’zbekiston rivojlanmagan mamlakat o’laroq halq ma’naviyati ham yuqori e’mas. Buni tan olsih kerak. Shundan kelib chiqib olimlari, jurnalistlari va siyosatchi-liderlarining ham ma’naviyati rivojlangan millatlarga qaraganda past.
Halq ma’naviyat darajasini ko’tarmoqchi bo’lsak avvalo shu haqiqatni tan olishimiz va rivojlanishni shu nuqtadan boshlashimiz kerak. Har bir o’zbek, hattoki e’ng ko’zga ko’rimgan insonlarimiz ham o’zlarning ma’naviyati ustida ishlashlari kerak…
Manaviyat moddiy jismga (insonlarga) singdirilgani uchun u moddiy boylik yaratishga, o’zlarining (masalan ummatning, mamlakatlar boyligining) ko’payishishiga va shuningdek davlat va hokimiyatlarga ham hizmat qiladi. Davlatning rivojlanish tezligi jamiyat a’zolarining ma’naviyatiga to’gri proporcional. Shuning uchun hokimiyat va davlat halq ma’naviyatining ko’tarilishiga tarafdor bo’lishi, uni rag’batlantirishi kerak. Aksi bo’lsa (masalan yana O’zbekiston misolida) bilingki hokimiyatdagilarning ma’naviyati past va halqni ham shu holda ushlab turishdan manfaatdordir va bizda shunday bo’ldi va hozir ham shu hol davom e’tmoqda.
Endi shahslar darajasida fikr yuritsak ma’naviyati past insonlar yuqori manaviatli insonlarni tan olmaslikka, ulardan foy’dalanishlikka (masalan kattalarga, oilaga, vatanga hurmat va h.z. tarzida), ularni kamsitishga va halqqa ko’rsatmaslikka (masalan, O’zbekistondagi qatag’onlar kabi) harakat qiladi. Ayniqsa hokimiyatga shunday odamlar kelganda ularning zarari jamoyatga beqiyosdir. Bunday holatda halq ma’naviyati juda pasyadi va hattoki halqlar parokanda bo’lib ketish e’htimoli bor.
Yoqorida aytilanidek ma’naviyat faqat din, yoki faqat tarbiya, yoki faqat dunyoviy bilim e’mas. Ma’naviyat — ularning majmuasi. Masalan, inson dinda shayh, fanda olim bo’lishi mumkin, lekin manaviyati past bo’lib qolaveradi.
Qanday qilib halq ma’naviyatini ko’tarish mumkin?
Ma’naviyat — odamning diniy, dinyoviy qarashlari, odobu-ahloqi, yahsash tarzi (kiyinishi, ovqatlanishi, gigienasi…), atrof-muhitga, jumladan insonlarga munosabati, hususan til va nutq madaniyati majmuasidir. Alloh ham Odam Atoni yaratganda unga avvalo narsalarning nomini-tilni o’rgatdik deydi (Quran:2.31). Shundan kelib chiqib ma’naviyat — to’g’ri olingan ilm va tarbiya mevasidir. Ilm va tarbiya bo’lmasa ma’naviyat ham bo’lmaydi.
Shuning uchun ma’naviyat mavjud, faqat u
moddiy ko’rinishda e’mas, odamlarning miyasida «programmalashgan» tarzda mavjud.
Zamonaviy til bilan tushuntirsak, yahsi «progarammalashgan» PC yahsi ishlay olganidek, ma’naviati yuqori halq yahsi moddiy va intellektual boylik yaratish qobiliyati bo’ladi. Shu nuqtai nazardan fan-tehnika va yahsash darajasi yuqori bo’lgan jamiyatlarning ma’naviyati boshqa jamoyatlarning manaviyatidan yuqori deyishga asos bor. Jamiyat rivojlanyaptimi, demak ma’naviyatda qandaydir no’qislik bor.
O’zbekiston rivojlanmagan mamlakat o’laroq halq ma’naviyati ham yuqori e’mas. Buni tan olsih kerak. Shundan kelib chiqib olimlari, jurnalistlari va siyosatchi-liderlarining ham ma’naviyati rivojlangan millatlarga qaraganda past.
Halq ma’naviyat darajasini ko’tarmoqchi bo’lsak avvalo shu haqiqatni tan olishimiz va rivojlanishni shu nuqtadan boshlashimiz kerak. Har bir o’zbek, hattoki e’ng ko’zga ko’rimgan insonlarimiz ham o’zlarning ma’naviyati ustida ishlashlari kerak…
Manaviyat moddiy jismga (insonlarga) singdirilgani uchun u moddiy boylik yaratishga, o’zlarining (masalan ummatning, mamlakatlar boyligining) ko’payishishiga va shuningdek davlat va hokimiyatlarga ham hizmat qiladi. Davlatning rivojlanish tezligi jamiyat a’zolarining ma’naviyatiga to’gri proporcional. Shuning uchun hokimiyat va davlat halq ma’naviyatining ko’tarilishiga tarafdor bo’lishi, uni rag’batlantirishi kerak. Aksi bo’lsa (masalan yana O’zbekiston misolida) bilingki hokimiyatdagilarning ma’naviyati past va halqni ham shu holda ushlab turishdan manfaatdordir va bizda shunday bo’ldi va hozir ham shu hol davom e’tmoqda.
Endi shahslar darajasida fikr yuritsak ma’naviyati past insonlar yuqori manaviatli insonlarni tan olmaslikka, ulardan foy’dalanishlikka (masalan kattalarga, oilaga, vatanga hurmat va h.z. tarzida), ularni kamsitishga va halqqa ko’rsatmaslikka (masalan, O’zbekistondagi qatag’onlar kabi) harakat qiladi. Ayniqsa hokimiyatga shunday odamlar kelganda ularning zarari jamoyatga beqiyosdir. Bunday holatda halq ma’naviyati juda pasyadi va hattoki halqlar parokanda bo’lib ketish e’htimoli bor.
Yoqorida aytilanidek ma’naviyat faqat din, yoki faqat tarbiya, yoki faqat dunyoviy bilim e’mas. Ma’naviyat — ularning majmuasi. Masalan, inson dinda quron hofiz, fanda olim bo’lishi mumkin, lekin manaviyati past bo’lib qolaveradi.
Qanday qilib halq ma’naviyatini ko’tarish mumkin? Halq ma’naviyatini qisqa vaqtda ko’tarishning tarihda isbotlan bi
МАЪНАВИЯТ МАВЖУД НАРСА ЭМАС, АХОЛИНИ БОШКАРИШ УЧУН КУЛЛАНАДИГАН ТАРБИЯВИЙ ЧОРА ХОЛОС. ХАММА ЖОЙДА МАЪНАВИЯТ ХАР ХИЛЛИГИ ХАММАГА АЕН. БИТТА ЖОЙДА ОЗОДАЛИК ВА ТАРТИБНИ САКЛАШ ЮКСАК МАЪНАВИЯТ БУЛСА, БОШКА ЖОЙДА МЕХМОНДУСТЛИК ВА ЗИЕФАТ УСТИВОРДИР. БИЗДА ЭСА ИТОАТ ВА МАДДОХЛИК МАЪНАВИЯТНИНГ НЕГИЗИНИ ТАШКИЛ ЭТАДИ. АФСУС БУ ФАКТ. БИЗНИ ЗИЕЛИ ВА ИЖОДКОР ОДАМЛАРИМИЗ ШУНДАЙ ХОЛГА ОЛИБ КЕЛИШДИ.
To’g’ri hulosa olingan.
Mardikorlikda, hususan Rusda ma’naviyat o’smaydi. Aslida O’zbekistonda ham ma’naviyat izdan chiqqan. Haqiqat gapirilmaydigan uyrtda ma’naviyat ham haqiqiy bo’la olmaydi.
Ma’naviyat — odamning diniy, dinyoviy qarashlari, odobu-ahloqi, yahsash tarzi (kiyinishi, ovqatlanishi, gigienasi…), atrof-muhitga, jumladan insonlarga munosabati, hususan til va nutq madaniyati majmuasidir. Alloh ham Odam Atoni yaratganda unga avvalo narsalarning nomini-tilni o’rgatdik deydi (Quran:2.31). Shundan kelib chiqib ma’naviyat — to’g’ri olingan ilm va tarbiya mevasidir. Ilm va tarbiya bo’lmasa ma’naviyat ham bo’lmaydi. Faraz qiling o’rmonda bo’rilar bilan yashagan Mauglining ma’naviyati kabi yoki unga yaqin bo’ladi. Shuning uchun ma’naviyat mavjud, faqat u
moddiy ko’rinishda e’mas, odamlarning miyasida «programmalashgan» tarzda mavjud.
Zamonaviy til bilan tushuntirsak, yahsi «progarammalashgan» PC yahsi ishlay olganidek, ma’naviati yuqori halq yahsi moddiy va intellektual boylik yaratish qobiliyati bo’ladi. Shu nuqtai nazardan fan-tehnika va yahsash darajasi yuqori bo’lgan jamiyatlarning ma’naviyati boshqa jamoyatlarning manaviyatidan yuqori deyishga asos bor. Jamiyat rivojlanyaptimi, demak ma’naviyatda qandaydir no’qislik bor.
O’zbekiston rivojlanmagan mamlakat o’laroq halq ma’naviyati ham yuqori e’mas. Buni tan olsih kerak. Shundan kelib chiqib olimlari, jurnalistlari va siyosatchi-liderlarining ham ma’naviyati rivojlangan millatlarga qaraganda past.
Halq ma’naviyat darajasini ko’tarmoqchi bo’lsak avvalo shu haqiqatni tan olishimiz va rivojlanishni shu nuqtadan boshlashimiz kerak. Har bir o’zbek, hattoki e’ng ko’zga ko’rimgan insonlarimiz ham o’zlarning ma’naviyati ustida ishlashlari kerak…
Manaviyat moddiy jismga (insonlarga) singdirilgani uchun u moddiy boylik yaratishga, o’zlarining (masalan ummatning, mamlakatlar boyligining) ko’payishishiga va shuningdek davlat va hokimiyatlarga ham hizmat qiladi. Davlatning rivojlanish tezligi jamiyat a’zolarining ma’naviyatiga to’gri proporcional. Shuning uchun hokimiyat va davlat halq ma’naviyatining ko’tarilishiga tarafdor bo’lishi, uni rag’batlantirishi kerak. Aksi bo’lsa (masalan yana O’zbekiston misolida) bilingki hokimiyatdagilarning ma’naviyati past va halqni ham shu holda ushlab turishdan manfaatdordir va bizda shunday bo’ldi va hozir ham shu hol davom e’tmoqda.
Endi shahslar darajasida fikr yuritsak ma’naviyati past insonlar yuqori manaviatli insonlarni tan olmaslikka, ulardan foy’dalanishlikka (masalan kattalarga, oilaga, vatanga hurmat va h.z. tarzida), ularni kamsitishga va halqqa ko’rsatmaslikka (masalan, O’zbekistondagi qatag’onlar kabi) harakat qiladi. Ayniqsa hokimiyatga shunday odamlar kelganda ularning zarari jamoyatga beqiyosdir. Bunday holatda halq ma’naviyati juda pasyadi va hattoki halqlar parokanda bo’lib ketish e’htimoli bor.
Yoqorida aytilanidek ma’naviyat faqat din, yoki faqat tarbiya, yoki faqat dunyoviy bilim e’mas. Ma’naviyat — ularning majmuasi. Masalan, inson dinda shayh, fanda olim bo’lishi mumkin, lekin manaviyati past bo’lib qolaveradi.
Qanday qilib halq ma’naviyatini ko’tarish mumkin?
Ma’naviyat — odamning diniy, dinyoviy qarashlari, odobu-ahloqi, yahsash tarzi (kiyinishi, ovqatlanishi, gigienasi…), atrof-muhitga, jumladan insonlarga munosabati, hususan til va nutq madaniyati majmuasidir. Alloh ham Odam Atoni yaratganda unga avvalo narsalarning nomini-tilni o’rgatdik deydi (Quran:2.31). Shundan kelib chiqib ma’naviyat — to’g’ri olingan ilm va tarbiya mevasidir. Ilm va tarbiya bo’lmasa ma’naviyat ham bo’lmaydi.
Shuning uchun ma’naviyat mavjud, faqat u
moddiy ko’rinishda e’mas, odamlarning miyasida «programmalashgan» tarzda mavjud.
Zamonaviy til bilan tushuntirsak, yahsi «progarammalashgan» PC yahsi ishlay olganidek, ma’naviati yuqori halq yahsi moddiy va intellektual boylik yaratish qobiliyati bo’ladi. Shu nuqtai nazardan fan-tehnika va yahsash darajasi yuqori bo’lgan jamiyatlarning ma’naviyati boshqa jamoyatlarning manaviyatidan yuqori deyishga asos bor. Jamiyat rivojlanyaptimi, demak ma’naviyatda qandaydir no’qislik bor.
O’zbekiston rivojlanmagan mamlakat o’laroq halq ma’naviyati ham yuqori e’mas. Buni tan olsih kerak. Shundan kelib chiqib olimlari, jurnalistlari va siyosatchi-liderlarining ham ma’naviyati rivojlangan millatlarga qaraganda past.
Halq ma’naviyat darajasini ko’tarmoqchi bo’lsak avvalo shu haqiqatni tan olishimiz va rivojlanishni shu nuqtadan boshlashimiz kerak. Har bir o’zbek, hattoki e’ng ko’zga ko’rimgan insonlarimiz ham o’zlarning ma’naviyati ustida ishlashlari kerak…
Manaviyat moddiy jismga (insonlarga) singdirilgani uchun u moddiy boylik yaratishga, o’zlarining (masalan ummatning, mamlakatlar boyligining) ko’payishishiga va shuningdek davlat va hokimiyatlarga ham hizmat qiladi. Davlatning rivojlanish tezligi jamiyat a’zolarining ma’naviyatiga to’gri proporcional. Shuning uchun hokimiyat va davlat halq ma’naviyatining ko’tarilishiga tarafdor bo’lishi, uni rag’batlantirishi kerak. Aksi bo’lsa (masalan yana O’zbekiston misolida) bilingki hokimiyatdagilarning ma’naviyati past va halqni ham shu holda ushlab turishdan manfaatdordir va bizda shunday bo’ldi va hozir ham shu hol davom e’tmoqda.
Endi shahslar darajasida fikr yuritsak ma’naviyati past insonlar yuqori manaviatli insonlarni tan olmaslikka, ulardan foy’dalanishlikka (masalan kattalarga, oilaga, vatanga hurmat va h.z. tarzida), ularni kamsitishga va halqqa ko’rsatmaslikka (masalan, O’zbekistondagi qatag’onlar kabi) harakat qiladi. Ayniqsa hokimiyatga shunday odamlar kelganda ularning zarari jamoyatga beqiyosdir. Bunday holatda halq ma’naviyati juda pasyadi va hattoki halqlar parokanda bo’lib ketish e’htimoli bor.
Yoqorida aytilanidek ma’naviyat faqat din, yoki faqat tarbiya, yoki faqat dunyoviy bilim e’mas. Ma’naviyat — ularning majmuasi. Masalan, inson dinda quron hofiz, fanda olim bo’lishi mumkin, lekin manaviyati past bo’lib qolaveradi.
Qanday qilib halq ma’naviyatini ko’tarish mumkin? Halq ma’naviyatini qisqa vaqtda ko’tarishning tarihda isbotlan bi