Қирғизистонда тошкўмир ва қўнғир кўмирни Евросиё иқтисодий иттифоқи (ЕОИИ) божхона ҳудудидан ташқарига олиб чиқишга вақтинчалик тақиқ жорий қилинмоқда. Бу ҳақда ҚР Вазирлар Маҳкамасининг 21 ноябрдаги қарорида айтилади.
Автомобиль транспортига қўйилган чекловлар қарор эълон қилинган кундан бошлаб 15 кун ўтгач кучга киради. Тақиқ олти ойга белгиланган.
Хитой билан чегарадаги «Иркештам-автойўль» ва «Торугарт-автойўл» автомобиль назорат пунктлари бундан мустасно.
Тақиқ кўмир экспортини давом эттириши мумкин бўлган «Қирғизкўмур» давлат корхонасига ҳам тааллуқли эмас.
«Dunyouzbeklari.Com» ўрганган ҚР Миллий статистика қўмитаси маълумотларига кўра, Ўзбекистон ЕОИИ аъзоси бўлмаса ҳам (фақат кузатувчи), мамлакат Қирғизистон кўмирининг асосий харидори бўлиб қолади. Қирғизистон тошкўмири экспортининг 85 фоизи, қўнғир кўмирнинг 95,7 фоизи Ўзбекистон ҳиссасига тўғри келади. Қирғизистон кўмир маҳсулотларининг бошқа йирик харидорлари Хитой, Литва ва Бельгия ҳисобланади.
Январь-сентябрь ойларида Қирғизистон корхоналари томонидан Ўзбекистон бозорига 29,97 миллион долларга 678,2 минг тонна кўмир экспорт қилинган. Бу 2023 йилнинг тўққиз ойига нисбатан 11,3 фоизга кам (764,4 минг тонна, 23,98 миллион доллар). Шу билан бирга, ушбу даврда нарх 32,6 фоизга ошган — бир тонна учун 33,3 дан 44,2 долларгача.
Тўққиз ой давомида Қирғизистон Ўзбекистонга 24,82 миллион долларга 365,2 минг тонна лигнит (қўнғир кўмир) ҳам етказиб берган. Бу ўтган йилнинг шу даврига (23,4 миллион долларга 702,4 минг тонна) нисбатан қарийб икки баравар кам. Нарх икки баравар ошган — бир тонна учун 33,3 дан 67,9 долларгача.
Статистика агентлиги маълумотларига кўра, январь-октябрь ойларида Ўзбекистондан 135,7 миллион долларлик (-15,8 фоиз) кўмир маҳсулотлари импорт қилинган. Шу билан бирга, маҳаллий ишлаб чиқариш рекордларни янгиламоқда. Октябрь ойида ойлик кўмир қазиб олиш ҳажми 1,02 миллион тоннага (+360,2 минг) етди, бу ўтган йил октябридаги ҳажмдан 1,5 баробар кўп. Йил бошидан буён ишлаб чиқариш 24 фоизга ошиб, 6,34 миллион тоннани ташкил этди.
2023 йил июнида «Ўзкимёсаноат» давлат концерни ўзининг шуъба корхонаси «Ўзкимёимпекс» Қирғизистондан маҳаллий истеъмолчилар учун кўмир сотиб олишни режалаштираётгани ҳақида хабар берган эди. Бунинг учун «Қирғизкўмур» давлат корхонаси билан тўғридан-тўғри шартнома тузилган.
Қирғизистон Ўзбекистонга Хитой кўмагида кўмир экспорт қилиш масаласини ҳам муҳокама қилган. Етказиб бериш жорий йилга режалаштирилган эди, деб ёзади Spot.
«Dunyouzbeklari.Com» Энергетика вазирлигига чекловнинг Ўзбекистонга эҳтимолий таъсири бўйича сўров юборди.