Марказий банк маълумотларига кўра, Ўзбекистоннинг расмий захира активлари 1 декабрь ҳолатига 41,47 млрд долларни (-3,9 фоиз) ташкил этиб, ноябрь ойида 1,67 млрд долларга камайди. Кўрсаткич июнь ойидан бери биринчи марта пасайди.
Ноябрь ойидаги пасайишдан олдин Марказий банк захиралари кетма-кет тўрт ой давомида рекордни янгилади: июль ойида улар 1,06 миллиард долларга, августда 1,75 миллиард долларга, сентябрда 1,98 миллиард долларга ва октябрда 2 миллиард долларга ошди.
Ўтган ойдаги қисқаришга қарамай, 11 ой ичида захиралар 6,9 миллиард долларга (+20 фоиз) ошди.
Регулятор маълумотларига кўра, ноябрь ойида хорижий валютадаги захиралар 1,04 млрд долларга — 9,22 млрд доллардан 8,18 млрд долларга камайди. Йил бошидан бери (январь-ноябрь) валюта захиралари 1,19 миллиард долларга (-12,7 фоиз) камайди, шу жумладан, 2019 йилда мамлакат чиқарган 500 миллион долларлик суверен еврооблигатсиялар бўйича қарзни тўлаш ҳисобига.
Захиралардаги олтиннинг физик ҳажми 290 минг троя унциясига (9 тонна) кўпайиб, 12,29 миллион троя унциясига (382,3 тонна) тушди.
Шундай бўлса-да, олтин захирасининг қиймати рекорд даражадаги 33,36 миллиард доллардан 32,7 миллиард долларгача, яъни 623 миллион долларга камайди. Бунинг сабаби — ноябрь ойида олтин нархи 2,6 фоизга пасайиб, бир троя унцияси учун 2721 доллардан 2651 долларгача тушди.
Таъкидлаш жоизки, Марказий банк ўз захираларида амалда давлат бюджетининг бир қисмига айланган Ўзбекистон Тикланиш ва тараққиёт жамғармаси (ЎзТТЖ) активларини ҳам кўрсатади. Унинг ҳажми ошкор қилинмайди. Халқаро рейтинг агентлиги S&P Global Ratings аввалроқ ЎзТТЖ активларини «биринчи навбатда монетар ёки тўлов эҳтиёжлари учун эмас, балки фискал эҳтиёжлар учун мўлжаллангани» учун Марказий банк захираларидан чиқариб ташлаётганини маълум қилган эди.
S&P баҳолашига кўра, олтин нархининг тушиши ва жорий ҳисоб рақамининг тақчиллиги давом этаётгани сабабли Ўзбекистоннинг фойдаланиш мумкин бўлган валюта захиралари 2027 йилгача қисқариши кутилмоқда.
Марказий банкнинг монетар олтин захиралари бугунги кунда олтин-валюта захиралари умумий ҳажмининг 79 фоизини ташкил этади. Марказий банк Ўзбекистонда қазиб олинаётган олтинни сотиб олишда устувор ҳуқуққа эга. У олтинни маҳаллий валютага сотиб олади, кейин эса ўз интервенциясининг ўзбек сўмига таъсирини қоплаш учун долларни маҳаллий бозорда сотади.
Марказий банкнинг олтин-валюта захиралари миллий иқтисодиёт ва молия тизими барқарорлигини таъминлашда муҳим ўрин тутади. Улардан кескин тебранишлар юз берганда миллий валюта курсига таъсир кўрсатиш орқали унинг барқарорлигини сақлаш, кредиторлар олдидаги ташқи мажбуриятларни тўлаш, инқирозли вазиятларда импортни қоплаш, шунингдек, ташқи иқтисодий хатарлардан суғурта сифатида фойдаланиш мумкин.
Захиралар экспорт қилинадиган товарлар нархларининг кескин ўзгариши, халқаро санкциялар, глобал молиявий инқирозлар ёки валюта бозорларидаги тебранишлар каби ташқи шоклардан ўзига хос «хавфсизлик ёстиғи» ҳисобланади.