Бирламчи бозордан уй-жой сотиб олиш учун ипотека кредитлари бўйича фоиз ставкалари пасайтирилди. Бу ҳақда Президентнинг 21 февралдаги (ПФ-26) фармонига таяниб, Ипотекани қайта молиялаштириш компанияси хабар берди.
Эндиликда фуқаролар ҳамкор банклар томонидан таклиф этилаётган янгиланган ипотека дастурлари орқали уй-жойларни янада қулай шартларда сотиб олишлари мумкин, дейилади хабарда.
Ипотека кредитининг янги шартлари:
- Кредит муддати — 20 йилгача;
- Уй сотиб олиш учун кредитнинг максимал миқдори: Тошкент шаҳри учун — 800 млн сўмгача, бошқа ҳудудлар учун — 500 млн сўмгача;
- Бошланғич тўлов — камида 25 фоиз;
- LTV, loan-to-value — кредит суммаси ва таъминот қиймати нисбатининг максимал чегараси 75% дан кам бўлмаслиги керак;
- қарз юки кўрсаткичи (кредит бўйича ўртача тўловларнинг қарз олувчининг ўртача ойлик даромадига нисбати) — кўпи билан 50 фоиз;
- Қарз олувчиларнинг ёши — 18 ёшдан 60 ёшгача.
Батафсил шартлар компания веб-сайтида кўрсатилган.
Ипотека кредитлари бўйича фоиз ставкаси энди қуйидаги формула бўйича ҳисобланади: Марказий банкнинг асосий ставкаси (ҳозир — 13,5 фоиз) + 6 фоиз. Илгари бу кўрсаткич +8 фоиз эди, шунинг учун янги ставка 21,5 фоиз ўрнига 19,5 фоизни ташкил этади.
Дастурда Hamkorbank, InfinBank, Orient Finans Bank, «Агробанк», «Асакабанк», «Ипотека банк», «Халқ банки», «Туронбанк», NBU (Миллий банк), «Бизнесни ривожлантириш банки» (БРБ) иштирок этмоқда.
Президент фармони билан Иқтисодиёт ва молия вазирлигига Ипотекани қайта молиялаштириш компаниясининг буюртманомалари асосида унга Марказий банк асосий ставкасидан 1 фоиз бандга юқори ставкада 20 йилгача муддатга кредит ресурслари ажратилишини таъминлаш топширилди.
Кўрсатиб ўтилган ресурслар бирламчи уй-жой бозорида квартиралар сотиб олиш учун 20 йилгача муддатга ажратилган ипотека кредитларини қайта молиялаштиришга Марказий банкнинг асосий ставкасидан 6 фоиз пунктидан кўп бўлмаган миқдорда ошадиган ставкада ва жамият томонидан белгиланган шартларга мувофиқ (19,5 фоиз) йўналтирилади.
2024 йилда ипотека кредити олувчилар сони 16 фоизга камайиб, 58,8 минг кишини ташкил этди. Кредитнинг ўртача миқдори, аксинча, 18 фоизга ошиб, 290 млн сўмни ташкил этди.
Иқтисодиёт ва молия вазирлиги 9,54 триллион сўмлик ипотека кредитларини молиялаштирди. Натижада умумий заёмлар беришдаги давлат улуши 56,6 фоиздан 55,8 фоизгача камайди. Ипотекани қайта молиялаштириш компанияси ҳам ипотека кредитлари беришни 1 млрд сўмга — 1,57 трлн сумгача қисқартирди.
Ўз навбатида, ипотека кредитлашда банкларнинг роли ошди. 2023 йилга нисбатан банклар томонидан ипотекани молиялаштириш 261,6 млрд сўмга ошиб, 5,79 трлн сўмни, уларнинг кредит ажратишдаги улуши 33,8 фоиздан 34,9 фоизни ташкил этди.
3 мартдан бошлаб Ўзбекистонда ипотека кредитлари ва субсидиялар олиш учун аризалар қабул қилиш бошланди. 30 мингта мурожаатчи учун давлат бюджетидан 2,5 трлн сўм ажратилиши кутилмоқда.
Компания ҳақида
Ўзбекистонда ипотекани қайта молиялаштириш компанияси (ИҚҚК) мамлакатда ипотека кредити бозорини қўллаб-қувватлаш ва ривожлантириш мақсадида ташкил этилган.
У тижорат банкларидан ипотека кредитларини сотиб олиб, уларга янги кредитлар бериш учун ликвидлик беради. Бу банкларга маблағ етишмаслигидан қўрқмасдан ипотека кредитлари ҳажмини кенгайтириш имконини беради.
Қайта молиялаштириш узоқ муддатли молиявий ресурслар асосида амалга оширилади, бу эса банкларга узоқ муддатга (20 йилгача) кредитлар бериш имконини беради.
Компания Осиё тараққиёт банки (ОТБ) ва Халқаро молия корпорацияси (ХМК) каби халқаро молия ташкилотларидан маблағ жалб қилади.
Ушбу маблағлар ҳамкор банклар томонидан бериладиган ипотека кредитларини қайта молиялаштиришга йўналтирилади.
Аввалроқ Ўзбекистон ҳукумати янги еврооблигатсиялар чиқариш орқали 1,5 млрд долларлик қарз жалб қилганди. Евробондлар учта валютада тақдим этилган: 500 млн доллар, 500 млн евро ва 6 трлн сўм. Қарз маблағлари давлат бюджети тақчиллигини молиялаштириш, уй-жой дастурлари ва ипотекани ривожлантириш ҳамда «яшил» лойиҳаларни ривожлантиришга йўналтирилади.
Арзон халқаро ресурсларни жалб қилиш ва пастроқ ставкаларда кредитларни қайта молиялаштириш орқали КРИ якуний қарз олувчилар учун фоиз ставкаларини пасайтиришга ёрдам беради.