АҚШ президенти Дональд Трамп 13 март куни Оқ уйда НАТО бош котиби Марк Рютте билан учрашувда Қўшма Штатлар Даниянинг автоном ҳудуди — Гренландияни қўшиб олишига ишонч билдирди, деб хабар бермоқда CNN.
Трамп Арктика оролини қўшиб олиш истиқболлари ҳақидаги тўғридан-тўғри саволга шундай жавоб берди: «Менимча, бу содир бўлади».
Унинг сўзларига кўра, АҚШ халқаро хавфсизликни мустаҳкамлаш учун Гренландияни назорат қилиши керак.
«Марк, биласанки, бу бизга халқаро хавфсизлик учун зарур. Соҳилларимиз бўйлаб кўплаб севимли ўйинчиларимиз айланиб юрибди ва биз эҳтиёткор бўлишимиз керак», — деб айтди Трамп Рюттега юзланиб.
Трамп Арктика минтақаси жуда муҳим бўлиб бораётгани ва у ердан тўғридан-тўғри Осиё ва Россияга борадиган жуда кўп йўллар қурилганини айтди: «Бизга ҳимоя керак, шунинг учун [бу масала бўйича] келишув тузишимиз керак бўлади. Дания [ҳимояни] таъминлашга қодир эмас».
Трамп, шунингдек, Копенгагеннинг Гренландияга бўлган ҳуқуқига шубҳа билдириб, Дания оролдан «жуда узоқда» жойлашганини таъкидлади.
«Қайиқ у ерга тахминан икки юз йил олдин келиб тўхтаган эди. Улар бунга ҳақли эканини айтишмоқда. Билмадим, ростми, йўқми? Мен бундай деб ўйламайман, аслида», — деди АҚШ президенти.
Унинг қайд этишича, АҚШ аллақачон орол ҳудудида бир нечта ҳарбий базаларга эга. «Эҳтимол, сиз у ерга тобора кўпроқ аскарлар бораётганини кўрарсиз», — дея қўшимча қилди Трамп.
Рютте Трампнинг баёнотига изоҳ бермади, фақат у бу масалага «НАТОни жалб қилишни истамаслигини» таъкидлади. Шу билан бирга, у Арктика минтақаси хавфсизлигини таъминлаш муҳимлигини тан олди. «Биз у ерда ҳамма нарса ўзгараётганини биламиз ва у ерда бўлишимиз керак», — деди у.
Трампнинг сўзларига Гренландия тезда муносабат билдирди.
«АҚШ президенти яна бизни аннексия қилиш фикрини билдирди. Етар энди», — деб ёзди Гренландиянинг истеъфога чиқаётган бош вазири Муте Эгеде Facebook саҳифасида.
«Трампнинг баёноти қабул қилиб бўлмасдир ва биз бундай вазиятларда бирдам бўлишимиз кераклигини яна бир бор кўрсатади», — деб ёзди ўтган сешанба куни Гренландияда бўлиб ўтган парламент сайловларида ғалаба қозонган Demokraatit оролидаги корпоратив партия раҳбари Йенс-Фредерик Нильсен.
Воқеалар ривожи
Трамп биринчи марта 2019 йилда, ўзининг биринчи президентлик муддатида Гренландияни сотиб олишни таклиф қилган эди. Президентликка қайта сайланганидан сўнг у бу масалани яна кўтарди.
«Гренландия бизга миллий хавфсизлик учун керак. Менга буни анча олдин, номзодимни қўйишимдан анча олдин айтишган эди. Айтмоқчиманки, одамлар бу ҳақда кўпдан бери гапиришади. У ерда тахминан 45 минг киши бор. Одамлар аслида Даниянинг унга қандайдир қонуний ҳуқуқлари бор-йўқлигини билмайди, лекин агар бўлса, ундан воз кечишлари керак, чунки у бизга миллий хавфсизлик учун керак. Бу эркин дунё учун. Мен эркин дунёни ҳимоя қилиш ҳақида гапиряпман», — деди Трамп 2025 йил январида.
Шунингдек, у орол устидан назоратни қўлга киритиш учун ҳарбий ёки иқтисодий босим ўтказиши мумкинлигини ҳам истисно қилмади.
Март ойи бошида АҚШ Конгрессида нутқ сўзлаган Трамп Гренландия аҳолисига мурожаат қилиб, агар улар АҚШ таркибига кириш тўғрисида қарор қабул қилишса, буни фақат олқишлашини айтди.
«Биз сизнинг ўз келажагингизни ўзингиз белгилаш ҳуқуқингизни қатъий қўллаб-қувватлаймиз ва агар танласангиз, сизни АҚШ таркибига қабул қилишдан мамнун бўламиз», — деди Америка президенти.
«Қандай бўлмасин, биз бунга эришамиз», — дея ишонч билдирди у ва АҚШ Гренландия аҳолисини «улар илгари орзу ҳам қилмаган юксакликларга» кўтаришини қўшимча қилди.