Фармацевтика соҳаси тез фойда келтирадиган бизнес тури эмас, чунки ишлаб чиқаришнинг тўлиқ циклини қуриш ва ишга тушириш камида тўрт йил давом этади. Бу ҳақда Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги раҳбари Абдулла Азизов Gazeta мухбири билан суҳбатда маълум қилди.
«Баъзилар айтишади, масалан, „Нега тезда ривожланса бўлмайди фармацевтикада?“. Шуни тўғри тушуниб олишимиз керак. Фармацевтика корхонасининг қурилишига минимум икки йил керак», — дея таъкидлади у.
Азизовнинг сўзларига кўра, қурилиш тугаллангач, «барча ускуналар тўғри ишлаётганига» ишонч ҳосил қилиш учун валидацияга яна олти ой керак бўлади. Сўнг ишлаб чиқарувчи олти ойдан тўққиз ойгача GMP текширувидан ўтиши ва мувофиқлик сертификатини олиши керак бўлади.
Кейин препаратни рўйхатдан ўтказиш, жумладан, клиник синовларни ўтказиш учун бир йилгача вақт кетади.
«Ва шунга қарайсизки, тўрт йилдан ошиб кетади муддат. Тўрт йилдан кейин ўша ишлаб чиқариш бошланади. Биласиз, бозорга янги кириб келса, сизнинг маҳсулотингизни ҳамма бирдан сотиб олмайди. У танилиши керак, одамлар билиши керак, докторлар билиши керак. Шунинг учун фармацевтика соҳаси бироз муддат талаб қиладиган соҳа ҳисобланади», — деди агентлик раҳбари.
Шунинг учун, деди Азизов, фармацевтика узоқ муддатли бизнес бўлиб қолмоқда ва «қисқа муддатда ундан катта фойда кутиб бўлмайди».
«Баъзи тадбиркорлар шошиб қўйишади-да, менга учрайди, икки йилда катта фойда чиқди, деб. Айтаман: «Йўқ, нотўғри қилибсизлар, чунки сизлар ҳисоб-китобни нотўғри қилгансизлар. Сизларда қуриб бўлгандан кейин шунақа процесслардан ўтиш керак», — деди у.
Аввалроқ хабар қилинганидек, Ўзбекистонда 3000 турдаги дори воситаси нархи қайта кўриб чиқилиб, 490 тасида нарх пасайтирилиши назарда тутилган. Фармагентлик раҳбарининг сўзларига кўра, бу жараён референт давлатлар мисолида амалга оширилмоқда. Дорихоналарга эски захирани сотиш учун маълум муддат берилади.
Эслатиб ўтамиз, 2024 йилда Ўзбекистон аҳолиси дори воситаларига жами 19,7 трлн сўмдан ортиқ сарфлаган, шундан 15,7 трлн сўмдан кўпроғи импорт препаратлар ҳамда салкам 4 трлн сўм маҳаллий ишлаб чиқарилган препаратларга кетган. Энг кўп маблағ юрак-қон томир касалликлари дорилари учун ишлатилган.