Европа инвестиция банки (ЕИБ) 2025 йилда Ўзбекистонда ўз ваколатхонасини очиш ҳамда мамлакат ва бутун Марказий Осиё минтақасининг барқарор инфратузилмасига инвестициялар ҳажмини ошириш ниятида. Бу ҳақда 10 июнь куни бўлиб ўтган Тошкент инвестиция форумида ЕИБнинг кредитлар бўйича катта мутахассиси Давиде Монгуцци маълум қилди.
«Биз ЕИБ Ўзбекистон ҳукумати билан битим имзолаган Самарқанд саммитининг ижобий тажрибасидан фойдаланмоқчимиз. Бу бизга яқин вақт ичида офис очиш имконини беради — биз буни жорий йилда амалга оширишни режалаштирмоқдамиз,» — деди Монгуцци.
Бўлажак ваколатхона банкнинг Марказий Осиёдаги минтақавий марказига айланади ва, спикернинг сўзларига кўра, «катта эҳтимол билан Европа Иттифоқи делегациясига жойлаштирилади, бу эса Европа жамоаси қандай ҳамкорликда ишлаётганини кўрсатади.»
Монгутсси ЕИБ — «Европа Иттифоқининг молиявий воситаси» — Марказий Осиёда ўн йилдан ортиқ вақтдан бери мавжудлигини, аммо ҳозирда «янги стратегик даражага кўтарилаётганини» таъкидлади.
«Бизнинг мақсадимиз нафақат энергия ишлаб чиқариш, балки мамлакатларни бирлаштириш ҳамдир. Биз Европада айнан шундай қилдик ва бу ерда, Марказий Осиёда шундай қилмоқчимиз. Бу, айниқса, Транскаспий транспорт йўлагига — бир мамлакатдан ташқарига чиқадиган йирик инфратузилмага эга барқарор логистика лойиҳасига тааллуқлидир», — деди у.
Ўзбекистон нафақат иқтисодий, балки демографик жиҳатдан ҳам ўсиб бораётган мамлакат. Европа инвестиция банки мамлакатга инфратузилмани барқарор усулда ривожлантиришга ёрдам бермоқчи, деди Монгуцци.
«Техник нуқтаи назардан биз бунга қандай эришмоқчимиз? Европада кўп йиллар давомида тўплаган тажрибамизни етказиш орқали. Банкнинг ирригация, йўл, темир йўл ва сув хўжалиги соҳаларида 400 нафар муҳандисдан иборат жамоаси бор. «Биз Франция, Германия, Италияда ишлаган техник экспертларни юборишга ва маҳаллий ҳамкорлар билан биргаликда бу ерда лойиҳаларни амалга оширишга тайёрмиз», — деди у.
Унинг сўзларига кўра, банк «жалб қилиш эффекти»дан фойдаланади, яъни лойиҳага нафақат ўз маблағлари билан киришади, балки бошқа халқаро молия институтларини ҳам жалб қилади.
«Биз Европа Иттифоқи билан яқиндан ҳамкорлик қиламиз, масалан, Global Gateway ташаббуси доирасида. Аммо биз нафақат Европа Иттифоқи билан, балки бошқа халқаро молия институтлари (ХМИ) билан ҳам тез-тез ишлаймиз… Биз нафақат маблағ билан таъминлаймиз, балки бошқа ҳудудларда тўпланган ноёб тажриба орқали қўшимча қиймат қўшамиз ва уни аниқ шароитларда қўллаймиз,» — дея таъкидлади Монгуцци.
Ҳозир банк Транспорт вазирлиги билан ўзаро англашув меморандумини Қорақалпоғистон ва Самарқанддаги аниқ лойиҳаларга ўтказмоқда, яъни «ҳаракат секинлашган ёки ортиқча юкланган ҳудудлардаги вазиятни яхшилаш бўйича аниқ чоралар кўрмоқда».
Апрель ойида транспорт вазири ўринбосари Илҳомжон Абдуғаффоров Европа инвестиция банкининг кредитлаш масалалари бўйича вакили Дилара Алп билан учрашди. Унга «Тошкент — Самарқанд» ва «Тошкент — Андижон» пуллик автомобиль йўллари ҳамда «Тошкент — Самарқанд» йўналишида алоҳида тезюрар йўловчи темир йўлини қуриш лойиҳалари ҳақида маълумот берилди.
1958 йилда ташкил этилган Европа инвестиция банки Европа Иттифоқининг етакчи молиявий институтидир.
Эслатиб ўтамиз, ЕИБ аллақачон Ўзбекистонда бир нечта йирик лойиҳаларни амалга оширмоқда. Хусусан, банк Европа ва халқаро молия институтларининг Транскаспий транспорт йўлагини ривожлантириш учун 10 миллиард евро йўналтириш бўйича умумий мажбурияти доирасида қарийб 1,5 миллиард евро миқдорида қўшма молиялаштиришни тақдим этмоқда.
Бундан ташқари, 2023 йилда Европа инвестиция банки БААнинг Masdar компанияси томонидан Ўзбекистоннинг Самарқанд, Жиззах ва Сурхондарё вилоятларида учта фотоэлектр станциясини қуриш учун 83,6 миллион доллар миқдорида кредит ажратди. Шунингдек, банк Самарқанд вилоятида қуввати 100 МВт бўлган Total Eren қуёш электр станцияси қурилишини ҳам молиялаштирди.