Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази (ИТИМ) ва IT Park Ўзбекистоннинг IT секторидаги ишбилармонлик муҳити ва релокантларнинг мослашувини баҳолаш бўйича тадқиқотини тақдим этди.
Тадқиқот натижаларининг эълон қилиниши хорижлик IT мутахассисларининг Ўзбекистонга қизиқиши ортиб бораётгани ҳам муҳокама қилинган президент Шавкат Мирзиёев билан учрашувга тўғри келди.
«Рақамли» портрет
Тадқиқот шуни кўрсатдики, компанияларнинг 96 фоизи ва IT мутахассисларининг 82 фоизи Ўзбекистонда қолишни режалаштирмоқда, компания вакилларининг 93 фоизи ва ходимларнинг 81 фоизи ҳамкасбларига мамлакатни тавсия қилишга тайёр. Бу энди тасодифий шарҳлар эмас — бу ҳиссиётларнинг оммавий кесишмаси.
Сўровномадан олинган ўртача релокантнинг портрети ҳам кўп нарсани айтади: бу «рақамли кўчувчи» эмас, балки 38 ёшли катталар, турмуш қурган (66%) ва болали (40%). Яъни эксперимент қилмайдиган, балки ҳаётини қурадиган одамлар.
IT Park — миқдорни сифатга
IT Park резидентлари сони 2020 йилга нисбатан 54 баробар ошди. Хорижий компаниялар сони 52 нафар бўлган, ҳозир эса 752 тага етди. Экспорт 90 та давлатга тўғри келади, уларнинг ярми АҚШ, Буюк Британия ва Европа ҳиссасида. Демак, улар дунёга керакли маҳсулот тайёрламоқда. Бироқ ушбу компанияларнинг қанчаси бу ерда маҳсулот ишлаб чиқаётгани ва яратаётгани ва қанчаси харажатларни оптималлаштириш ёки ходимларни ўтказиш учун юридик шахс сифатида рўйхатдан ўтганини тушуниш фойдали бўлади.
IT Park резидентлари учун солиқ шартлари — кучли нуқта. Корпоратив солиқ йўқ, шахсий даромад солиғи ставкаси 7,5%, ижтимоий тўловлар минимал. Бундай шароитда компаниялар учун ваколатхона очишдан кўра, мамлакатда ривожланишни давом эттириш фойдали. IT соҳаси эҳтиёжларига мослаштирилган солиқ тизими Ўзбекистоннинг ушбу бозорда кенгайишининг ҳаракатлантирувчи омилларидан бирига айланди.
Бажарилиши керак бўлган иш бор
Тадқиқот танқидсиз ўтмади ва бу нормал ҳолат. Сўровнома натижаларига кўра, респондентларнинг 78 фоизи Ўзбекистон билан визасиз режим ўрнатилган мамлакатлар фуқароларига уч йил давомида мамлакатдан эркин чиқиш ва қайта кириш, шунингдек, қайта рўйхатдан ўтмасдан саёҳат қилиш имконини берувчи ҳужжат — IT Card’дан ҳали тўлиқ фойдаланишни бошламаган.
Сабаблари арзимас: банклар, давлат идоралари ва нотариус ходимлари бу ҳақда ё билишмайди ёки у билан қандай ишлашни билмайди.
Компанияларнинг яна 44 фоизи ва мутахассисларнинг 41 фоизи банк маҳсулотлари, 53 фоизи уй-жой ижараси, 31 фоизи дори воситаларидан фойдаланиш имкониятидан шикоят қилмоқда. Бу ерда Марказий банк, банклар ва ихтисослаштирилган ташкилотлар билан тизимли мулоқотга киришиш зарур. Айнан мана шу «маиший» муаммоларнинг ечими орқали бу мутахассислар мамлакатда яна бир неча йил қолиши ва ҳудудларда «рақам» даражасини ошириши ё йўқлиги ойдинлашади.