Солиқ қўмитаси раиси Шерзод Кудбиев 5 июль куни Савдо-саноат палатаси томонидан меҳмонхона бизнеси ва аудиторлик компаниялари вакиллари билан ўтказилган очиқ мулоқот чоғида солиқ маъмуриятчилигини ислоҳ қилиш бўйича режалар ва айланма солиқни қайта кўриб чиқиш имконияти ҳақида гапирди.
«Сиз гипотетик фараз қилиш ҳақида нима деб ўйлайсиз: айланма солиқ умуман керакми?» — деб сўради Кудбиев йиғилганлардан. «Микрофирмалар учун оддий солиқ керак, лекин давлат ҳамма учун тенг бошқарувга муҳтож», — деди у.
Унинг сўзларига кўра, Солиқ қўмитаси қонун ҳужжатларидаги ўзгаришлар туфайли солиқ ҳисоботларига ўзгартиришлар киритиш ва кўрсатмаларни эълон қилиш билан шуғулланмайди.
Кудбиевнинг фикрича, мураккаб маъмурий тизим ва мавжуд бешта солиқ тизими (айланма солиқ, ҚҚС, даромад солиғи, қатъий белгиланган солиқ ва ўзини ўзи банд қилган шахслар тизими) туфайли хатолар ва коррупция хавфи ортади.
«Тасаввур қилинг, битта солиқ ходими ҚҚС, даромад солиғи, айланма солиқ ва бошқа ҳамма нарсани тушуниши керак. Бу маъмуриятни мураккаблаштиради ва хатолар ва коррупцияга олиб келади», — деди Кудбиев.
Қўмита раиси хизматлар соҳасида «оғир солиқ юки»ни қайд этди.
«12 фоиз ҚҚС — бу солиқ юки. Лекин уларнинг ҳисоб-китоби жуда кичик, чунки таннархнинг асосий улушини иш ҳақи ташкил этади. Чунки [аудитор] бошига пул олади ва ҚҚС бўйича ҳисоб-китоб йўқ», — дейди у.
Унинг фикрича, шу сабабдан кўплаб компаниялар, масалан, тиббиёт соҳасида «сояга» тушиб қолишмоқда. 2025 йил 1 апрелдан бошлаб Ўзбекистонда фармацевтика маҳсулотларини сотиш ёки тиббий хизматлар кўрсатиш билан шуғулланувчи барча юридик шахслар даромад даражасидан қатъи назар, ҚҚС тўлашлари шарт.
«Биз тиббий хизматлар сояда қолаётганини кузата бошладик. Сабаби — [хизмат кўрсатиш соҳасида] солиқ юки катта. Солиқ маъмуриятчилиги ва сиёсатини қониқтирадиган, шунингдек, бюджет даромадлари тушиб кетмаслиги, аммо бизнесга солиқ юки камайиши учун бошқа солиқ механизмини ўйлаб топиш керак», — деб тушунтирди у.
Қудбиевнинг таъкидлашича, бундай харажатлар тузилмаси корхоналарни сунъий равишда «бўлинишга» ёки хизматларнинг реал ҳажмини камайтириб кўрсатишга мажбур қилади. «Юк камайтирилса, тадбиркорлар кўпроқ айланма кўрсатади, бунинг натижасида давлат бюджети солиқ тушумларида йўқотмайди», — дейди у.
Кудбиевнинг сўзларига кўра, мажбурий ҚҚСга ўтиш учун белгиланган 1 млрд сўмлик чегара «кейинроқ ошириш мақсадида жорий қилинмаган». У бухгалтерларга мослашиш учун вақт бериш учун чегара 2020 йилда киритилганини эслади.
«Бутун дунёда битта тизим мавжуд — ҳар бир киши ҚҚС тўловчи бўлиши шарт», — деди қўмита бошлиғи.
Кудбиевнинг айтишича, расмийлар Молия вазирлиги ва ХВЖ билан биргаликда солиққа тортишни оптималлаштириш бўйича комплекс ечим ишлаб чиқмоқда, бу эса бюджет даромадларини сақлаб қолиш ва бизнес юкини камайтиришга ёрдам беради.
«Буни ҳозир катта аудиторияга эълон қилмоқчи эмасман, лекин ишонинг, биз Молия вазирлиги билан баъзи юридик шахслар учун солиқ юкини олиб ташлаш, солиқ солинадиган базани йўқотмасдан, шу билан бирга, солиқ юкини олиб ташлаш имкониятини яратмоқдамиз. Бу борада ҳаракат қиляпмиз ва ишлаяпмиз. Ўйлайманки, яқин кунларда янгиликни эшитасиз», — деди у.
Қўмита раҳбари қарорларни ишлаб чиқишда Халқаро валюта жамғармасининг тавсиялари инобатга олинганини таъкидлади.
«Биз шу йўналишда ишлаяпмиз. Эшитяпмиз, кўряпмиз, лекин бу тез бўлмайди. Бу молиявий йил якунланиши керак, чунки йил ўртасида бундай ўзгаришлар амалга оширилмайди», — дея хулоса қилди у.