Маҳаллий Enter Engineering компанияси Ўзбекистондаги биринчи атом электр станцияси қурилишига тайёргарлик кўриш учун субпудратчи сифатида танланди. Бу ҳақда 6 октябрь куни АЭС қурилиши дирекцияси раҳбари Абдужамил Қалмуратов Жиззах вилояти Фориш туманидаги атом станцияси жойлашув майдонида ўтказилган матбуот-тури вақтида маълум қилди, деб ёзади Spot.
Ҳозирда АЭС жойлашув майдонида Enter Engineering қурилиш-монтаж базасини барпо этмоқда. У ерда конструкцияларни олдиндан йиғиш ишлари амалга оширилади. Шунингдек, база доирасида қурилиш ва монтаж материаллари учун омборлар, бетон аралаштириш узеллари ташкил этилади.
«Нима учун биз Enter Engineering компаниясини жалб этдик? Enter Engineering — Ўзбекистондаги йирик қурилиш компанияларидан бири бўлиб, ўз автопарки, юқори малакали мутахассислари ва лойиҳа институтларига эга. Яъни, компания барча зарур ишларнинг тўлиқ мажмуасини бажара олади», — деди Абдужамил Қалмуратов (иқтибос Podrobno.uz сайтидан).
Унинг сўзларига кўра, реакторлар ва улар билан боғлиқ технологик ускуналар жойлашадиган «ядровий орол» объектларини қуришга Россиянинг ихтисослаштирилган қурилиш компаниялари жалб этилади. Чунки шартнома бўйича бу соҳадаги жавобгарлик лойиҳанинг бош пудратчиси ҳисобланган «Росатом» давлат корпорацияси зиммасига юклатилган.
Шу билан бирга, АЭС қурилиши раҳбари таъкидлашича, қурилиш ишларига субпудратчи сифатида маҳаллий компаниялар ҳам жалб этилади.
Enter Engineering қандай ҳажмда ишларни бажараётгани ҳақидаги саволга жавобан Қалмуратов маҳаллий компания АЭС қурилиши лойиҳасининг фақат тайёрлов қисми билан шуғулланаётганини айтди.
«Ҳозир фақат қурилиш-монтаж базасини барпо этиш ҳақида гап кетмоқда — бу фақат тайёргарлик босқичи. Асосий қурилишга ҳали ҳеч қайси [маҳаллий] компания жалб этилмаган, алоҳида шартнома ҳам ҳали имзоланмаган», — деди у.
Enter Engineering қурилиш ишларига танлов асосида жалб этилган бўлиб, танловда бошқа компаниялар ҳам иштирок этган. Бироқ уларнинг рўйхати ошкор этилмаган.
Абдужамил Қалмуратов таъкидлашича, станция жойлашув майдонида ишлаётган ходимларга маош тўланмаслиги билан боғлиқ муаммолар бўлмайди. АЭС қурилиши дирекцияси бутун жараённи кузатиб боради ва бош пудратчи ҳамда барча субпудратчилар билан доимий алоқада бўлади. «Биз бутун жараённи назоратда ушлаб турибмиз», — дея таъкидлади у.
Шу билан бирга, Ўзбекистон томони бош пудратчи — «Росатом» давлат корпорацияси шўъбаси «Атомстройэкспорт» томонидан субпудратчиларни танлаш жараёнига аралашмайди ва улар бўйича ҳеч қандай кафолат бермайди.
Авалроқ «Росатом» вакили Виталий Пакерманов Ўзбекистон томонидан кичик АЭС қурилиши лойиҳасида Атом энергияси агентлиги («Ўзатом»), АЭС қурилиши дирекцияси ҳамда Enter Engineering хусусий компанияси иштирок этишини маълум қилганди.
Атом энергияси агентлиги директори Азим Ахмедхаджаев март ойида Alter Ego лойиҳасига берган интервьюсида маҳаллийлаштириш даражасини ошириш мақсадида кичик АЭС қурилишига имкон қадар маҳаллий компаниялар ва ишчи кучини жалб этиш кўзда тутилаётганини айтганди. У аниқ компаниялар ҳақида гапирар экан, лойиҳада Saneg Atom шуъба корхонасини ташкил этган Saneg нефть-газ компанияси ҳам иштирок этаётганини тасдиқлаганди.
«Dunyouzbeklari.Com» аввалроқ Saneg нефть-газ компанияси 2024 йил бошида Saneg Atom шуъба корхонасини ташкил қилгани ҳақида ёзганди. Унинг раҳбари тадбиркор Бахтиёр Фазиловнинг ёрдамчиси, Saneg, Enter Engineering, Eriell, Gazli Gas Storage («Газли» газ омборини бошқаради) компанияларининг бенефициари, Silk Road Samarkand сайёҳлик мажмуаси асосчиларидан бири Элхон Алиев эди. Фазилов, шунингдек, қишлоқ хўжалиги, авиация, банк иши, қурилиш, дам олиш, логистика терминаллари, тоғ-кон саноати, нефть ва газ, қайта тикланувчи энергия манбалари, пўлат ишлаб чиқариш ва бошқа соҳаларда ҳам бизнес манфаатларига эга.
Бу компаниялар Ўзбекистонда йирик лойиҳаларни амалга оширишда иштирок этган ёки қатнашмоқда. Uzbekistan GTL заводи, Олмалиқ кон-металлургия комбинати таркибидаги 3-мисни қайта ишлаш заводи (3-МҚИЗ), Бойсун газни қайта ишлаш заводи «Мустақилликнинг 25 йиллиги» ёки М-25, Бухоро вилоятидаги МТО газ-кимё мажмуаси ва бошқалар шулар жумласидандир.
Enter Engineering, Eriell и Saneg ходимлари мунтазам равишда ойлик иш ҳақи бўйича қарздорлик ҳақида хабар беради. Интернетда тўлов талаб қилаётган ишчиларнинг фото ва видеолари бир неча бор пайдо бўлган.